Студопедия

Главная страница Случайная страница

КАТЕГОРИИ:

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Жерге құқықтың обьектілері






Ортақ меншік ортақ пайдаланудың қ ұ қ ығ ы (кондоминиум)

Жерге қ ұ қ ық тың (меншік, пайдалану) обьектісі ретінде жер учаскелері болып танылады.

Жер учаскесі деп жер заң ында бекітілген тә ртіппен жер қ атынастары субьектілеріне бекітіліп берілетін тұ йық шекара ішінде бө лінген жер бө лігі болып танылады.

Мынадай белгілері бар:

1. Ол барлық жер емес, ол жердің бір бө лігі

2. жер учаскесі белгілі бір жерде тұ рақ ты тү рде орындалады

3. оның шекарасы бар

4. жер учаскелеріне заң ды дә лелдейтін қ ұ жаттарда болуы тиіс. Бұ л қ ұ жаттар былай деп аталады. Егер жер учаскесі жеке меншікте болса, «Жеке меншік қ ұ қ ығ ы туралы мемлекеттік акт»; Егер пайдалануда болса «Пайдалану туралы мемлекеттік акт».

 

Қ Р заң дары бойынша жер учаскесі:

А) бө лінетін жер учаскесі

Б) бө лінбейтін жер учаскесі

 

Бө лінетін жер учаскесі екі талапқ а жауап береді:

1. Жер учаскесі бө лінген кезде оның ә р бө лігі оның жер учаскесі жалпы, нысаналы мақ саты бойынша пайдалануғ а мү мкіндік берсе;

2. Жер бө лінген кезде заң да міндетті тү рде орындалатын талаптар бұ зылмағ ан болса. Аталғ ан талаптар қ атарына мыналар жатады:

· экологиялық

· санитарлық гигиеналық

· ө ртке қ арсы

· қ ала қ ұ рылысы жә не т.б.

 

Екі талаптың біреуі бұ зылса бө лінбейтін болады. Жер бө лінетіндігі немесе бө лінбейтіндігітуралы мә лімет оғ ан қ ұ қ ық тарды куә ландыратын қ ұ жаттар кө рсетеді.

Бө лінетін жер учаскелері жеке бө ліктермен мә мілелер жасасуғ а рұ қ сат етілген. Ал керісінше бө лінбейтін жерге мә міле жасасуғ а тыйым салынғ ан.

Жер ү лесі жер учаскесіне қ ұ қ ық тар мен міндеттерге басқ а тұ лғ алармен жер Кодексінде жә не Қ Р ө зге де заң актілерінде белгіленген тә ртіп пен жағ дайларда бө лініп шығ арылуы мү мкін.

 

Тү рлері:

1. қ онымды

2. шартты

3. ортақ меншіктегі пайдаланудағ ы жер ү лесі

 

Қ онымды жер ү лесі кондоминиум қ атарында кездеседі.

Кондоминиум деп жылжымайтын мү лікке меншіктің ерекше нысаны, онда жылжымайтын мү ліктің жекеленген мү ліктері жеке жә не заң ды тұ лғ алардың бө лек дербес меншігінде, ал бө лек меншікке жатпайтын бө ліктері оның ішінде жер учаскелеріде оларғ а ортақ ү лесі меншік қ ұ қ ығ ымен тиесілі.

 

 

Шартты жер ү лесі деп жеке меншік немесе қ айта ұ йымдастыратын, ауылшаруашылық ұ ымдарының қ ызметкерлеріне, жұ мысшыларына тиесілі ү лес болып танылады.

Шартты деп бұ л ү лес кө бінесе қ ағ аз жү зінде берілгендерін білдіреді. Ол қ ағ аз куә лік шарты жер ү лесіне.

Сервитут деп заң да кө рсетілген жағ дайда бө тен меншіктегі пайдаланудағ ы жер учаскесін мү дделі жеке жә не заң ды тұ лғ алардың шектеулі нысананы пайдалану болып табылады. Сервитут келесі негізде туындайды:

тікелей нормативтік қ ұ қ іқ тық актіден;

мү дделі тұ лғ алардың меншік иесі немесе жер пайдаланушылар; жасасқ ан шарт негізінде;

жергілікті атқ арушы органдардың актісі негізінде;

сот шешімі негізінде;

заң да кө зделген ө зге де жағ дайларда;

 

Тікелей НҚ А негізінде мысалы, ЖК 68б; Орман кодексінің 42 б; Су кодексінің 52б;

Шарт негізінде 69б; Шарт негізінде сервитут кө рші ер учаскесіне ө ту немесе ол арқ ылы ә р тү рлі коммуникациялар ө ткізу ү шін туындайды. Бұ л сервитуттың бір ерекшелігі:

1. жердің иесі сервитутты беруге міндетті болып табылады;

2. бұ л міндет екі жағ дайда туындайды:

а) егер кө рші немесе ө зге де жер учаскесіне ө ту ү шін басқ а ешқ андай жер, жол болмаса;

б) ө зге де жер жол болса да кө птеген қ аражат талап етсе немесе кө птеген қ иындық тар туындататын болса.

Бұ л сервитут жекеше сервитут деп аталады. Яғ ни бір немесе бірнеше аадамдардың мү дделерін қ амтиды.

Қ ауымдық сервитут кө пшіліктің мү дделерін қ амтитын сервитут. Кодекстің 4 тармақ шасында кө рсетілген.

Сот шешімі негізінде дау болғ ан жағ дайда тіркеуден ө туі тиіс.

Заң бойынша сервитут мемлекеттік тіркеуден ө туі тиіс. Мемлекеттік тіркеу жылжымайтын мү лік департаменті органдары жү зеге асырады. Сервитут жерге жасалғ ан ауыртпалық тардың бір тү рі болып табылады.

Сервитут ормандардың жер учаскесі сатылғ ан, жалғ а берген жә не басқ а да мә селе жасағ ан кезде ауыртпалық тарымен бірге беріледі.

Сервитутты тоқ тату шарттары (Жер Кодексінің 74):

1. Сервитут пайдаланатын тұ лғ аның бас тартқ ан кезінде;

2. Сервитутты кө п жылдар бойы пайдаланбау;

3. Сервитуттың мерзімінің ө туімен байланысты;

4. екі жақ тың келісімі негізінде;

5. жергілікті атқ арушы органдардың сервитутты тоқ тату жө ніндегі шарт қ абылдайтын кезінде;

6. сот шешімі негізінде.

 

Жерге қ ұ қ ық тың пайда болуы жә не тоқ тату шарттары.

1. Жерге қ ұ қ ытың туындау негізінде:

а) беру;

б) тапсыру;

в) ә мбебап мирасқ орлық тә ртібімен ауысуы;

2. Жерге қ ұ қ ық ты тоқ тату шарттары, жалпы сипаттамасы:

а) ерікті негіздер;

б) еріксіз негіздер;

3. Жерді алып қ оюын қ ұ қ ық тық реттеу.

 

Тапсыру деп мемлекет атынан жерге жеке меншік немесе пайдалану қ ұ қ ығ ын заң да кө рсетілген тә ртіпте берілгендігін білдіреді.

Мемлекет атынан жерді беруге жергілікті атқ арушы органдр қ ұ қ ылы. Оларғ а ауылдық, селолық ә кімдерден бастап облыстық ә кім де жатады.

Жерді сұ рау ү шін келесі қ ұ жаттарды тапсыру керек:

1. Ө тініш сұ ралып отырғ ан жер оны пайдалану мақ саты, орналасқ ан жері, қ андай қ ұ қ ық та сұ ралып жатыр, мө лшері жә не т.б. жағ дайларды кө рсетеді.

2. Жылжымайтын мү лікке қ ұ қ ық тары бар немесе жоқ екендігі туралы қ ұ жат;

3. Жеке басын куә ландратын қ ұ жаты;

4. РНН, СИК қ ұ жаттары немесе т.б.

Тү скен ө тініштерді қ арау ү шін ә кімшіліктің жанында арнайы комиссия қ ұ рылады. Оның қ ұ рамына ә р тү рлі ұ йымдардың ө кілдері кіреді. Мысалы, маслихат депутаттары, жер жә не архитектура органдарының ө кілдері т.б. Комиссия ө зінің қ орытындысын шығ арады, ал оның нә тижесінде ә кім шешім шығ арады.

Арызды немесе ө тінішті қ арау мерзімі ол тү скен сә ттен бастап ү ш ай бойы (бұ рын бір ай болғ ан).

Заң да жерді беру, бас тарту негізінде, нақ ты кө рсетілмеген.

Мемлекет жерді Қ азақ стан азаматтарына белгілі мө лшерде тегін беруге қ ұ қ ылы, ол жер кодексінің 50 б. кө рсетілген.

Қ Р азаматы (бір отбасы):

1. ө зіндік, қ осалқ ы ү й шаруашылығ ын жү ргізу ү шін суармалы жерден 0, 15гектар;

2. тұ рғ ын ү й салу ү шін 0, 10 га.

3. бағ бандық саяжай қ ұ рылысы ү шін 0, 12 га.

 

Жергілікті ә кімшіліктер сұ ранысы жақ сы жерлерді сауда саттық қ а шығ аруғ а да қ ұ қ ылы. Сауда саттық тың екі тү рі бар:

а) аукцион;

б) тендер;

Сауда саттық тың екі тә сілі:

а) ағ ылшындық;

б) голандтық;

Беру деп жерге қ ұ қ ық тарды бір тұ лғ адан екінші тұ лғ ағ а мә міле арқ ылы берілгендігін білдіреді. Бұ л жағ дайда Жер Кодексінің 33 бабы қ арастырылатын. Бұ л негіз қ осымша тү рде азаматтық заң дармен реттеледі.

33б.2т. сай мына жерлермен мә міле жасауғ а тыйым салынады:

1. елді мекендердің ортақ пайдаланудағ ы;

2. қ орғ аныс қ ажеттіліктеріне берілген жер;

3. орман қ орының жері;

4. ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тар, сауық тыру, рекреациялық жә не тарихи мә дени мақ саттағ ы жер;

5. қ ызметтік жер телімінің;

6. уақ ытша ө теусіз жә не уақ ытша мерзімді ө теулі жер пайдалану қ ұ қ ығ ымен берілген жер учаскесінің;

7. кепілге беруді қ оспағ анда шаруа қ ожалық тарын жә не тауарлы ауылшаруашылығ ы ө ндірісін жү ргізу ү шін уақ ытша жер пайдалану қ ұ қ ығ ы берілген жер учаскелері;

8. су қ орының жерінде жер пайдалану қ ұ қ ығ ын иеліктен шығ аруды қ оса алғ анда жер пайдалану қ ұ қ ығ ына қ атысты мә мілелер жасалуына жол берілгендері (33-37б.б.).

 

Оқ шаулану деп ө зіне тиесілі қ ұ қ ық ты мә міле арқ ылы беруді білдіреді. Мұ ндай мә міле болып сату, сатып алу, кепілге, жолғ а беру, айырбастау болып табылады.

Ә мбебап мирасқ орлық тә ртібімен ауысуы деп жерге қ ұ қ ытың бір тұ лғ адан екінші тұ лғ ағ а мұ рагерлік тә ртібімен берілгендігін білдіреді.

 

Азаматтық Кодекс бойынша мұ рагерліктің екі тү рі бар:

а) Заң бойынша мұ рагерлік;

б) Ө сиет бойынша мұ рагерлік;

Жерге қ ұ қ ық тарды тоқ тату шарттарының бірнеше негіздері бар:

а) ерікті тү рде;

б) еріксіз тү рде;

Ерікті тү рде жерге қ ұ қ ық тар мына жағ дайларда тоқ татылады:

1. жер иесі немесе жер пайдаланушы ө зіне тиесілі қ ұ қ ытарды оқ шаулағ ан жағ дайда;

2. жерден бас тартқ ан жағ дайда;

3. жер пайдалану қ ұ қ ытарының мерзімі ө ткен кезде;

4. жер пайдалану шарты мерзімінен бұ рын тоқ татылғ ан жағ дайда;

5. жер пайдалануғ а қ ызметтік жер телімін берумен байланысты туындағ ан ең бек қ атынастарыны тоқ татылғ ан жағ дайда;

 

Еріксіз тү рде мә жбү рлеу тү рінде мына негіздерде алып қ ойылуы мү мкін:

1. мемлекеттік қ ажеттіліктер ү шін;

2. жер иесінің міндеттемелері бойынша жерді алып қ ою;

3. жер нысаналы мақ сатына сай емес пайдаланса немесезаң дарды бұ за отырып пайдаланса;

4. радиоактивтік заттармен ластанғ ан жағ дайда;

5. жер тә ркіленген жағ дада;

 

Жердің меншік иесі немесе жер пайдаланушы мынадай ә рекеттер жасаса, ол жерден бас тартылды деп санауғ а болады:

1. басқ а мекенге кө шіп кету;

2. жерді игермей салық тө лемеу;

3. ресми тү рде арыз беру;

4. кө пшіліктің алдында жерден бас тартқ анын білдіру.

 

Мемлекет жер комитеті органдары арқ ылы мұ ндай жерлерді иесіз мү лік деген есепке алады. Бұ л есепке жер бір жыл бойы тұ рады. Егер жердің иесі ө з жерін қ айта алуғ а тілек білдірмесе жергілікті атқ арушы орган, сот органдары мұ ндай жерді мемлекетке қ айтарып алуын заң дастырады.

Еріксіз негіздер Жер Кодексінің 81 б. 2 т.кө рсетілген.

Жерді алып қ ою процесіне мына белгілер тә н:

1. жерді мемлекет заң да кө рсететін негізде ғ ана алып қ оюғ а қ ұ қ ылы;

2. мемлекет тарапынан жерді алып қ ою туралы шешімді осығ ан қ ұ зіреті бар ғ ана мемлекеттік органдар қ ұ қ ылы. Соң ғ ы нү ктені тек сот органдары алып қ ою, кө п жағ дайда даулы мә селе

3. мемлекет жерді алып қ ойса да, оның иесіне заң да кө зделген мө лшерде келтірілген шығ ындарды ө теуге міндетті.

 

Жердің меншік иесіне жер пайдалану міндеттері бойынша алып қ ою Азаматтық Кодекстің 83 б. реттеледі.

1995 ж. 23 желтоқ санда қ абылданғ ан жылжымайтын мү лік ипотекасы туралы заң мен.

Бұ л алып қ оюдың негізінде шарттық қ атынастар жатады, кө бінесе ол кепілдікпен байланысты. Ипотека кепілдің бір тү рі болып табылады. Ол жылжымайтын мү лікке қ олданылады, оның ерекшелігі кепілге беріліп отырғ ан зат, мү лік кепілге берушінің пайдалануында қ алады. Ал кепіл ұ стаушы міндеттеме орындамағ ан жағ дайда ондай мү лікті алып қ оюғ а қ ұ қ ылы. Егер бұ л дау сотқ а жетсе, кепіл берушілердің ө тініші бойынша бұ л міндеттемелерді орындау бір жылғ а дейін тоқ татылуы мү мкін. Бұ л ереже екі жағ дайда қ олданылады:

1. егер тө тенше жағ дай, апат жағ дайы жә не оның кесірінен міндеттемені орындауғ а мү мкіндік болмаса;

2. егер кепілдің заты ауыл шаруашылық мақ сатындағ ы жер болса.

 

Жер кодексінің 84б. сай мемлекеттік мұ қ таждар ү шін алып қ ою келесі негіздер арқ ылы жү зеге асырылады:

1. халық аралық міндеттемелерді орындау ү шін;

2. қ орғ аныс қ ажетіне, ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тарғ а, сауық тыру рекреация, тарихи мә дени мақ сатқ а арнап жерді беру негіздері;

3. жер учаскесінің астынан табылғ ан пайдалы қ азбалар (кең таралғ ан пайдалы қ азбаларды қ оспағ анда)

4. жол салу, электр тарту, байланыс желілерімен байланыс магистральдарын тарту.

5. қ ұ лау қ аупі бар апатты жә не ескірген тұ рғ ын ү йлерді бұ зу.

6. қ алалармен ө зге елді бас жоспарлары аумақ тық аймақ тарғ а бө лу схемалары жә не белгіленген тә ртіппен бекітілетін ө зге де қ ала қ ұ рылысы жә не жерге орналастыру қ ұ жаттары.

7. ө зге де заң да кө зделген жағ дайларда.

 

Жергілікті атқ арушы органдар жерді алып қ ою туралы шешімді алып қ оюды шешеді.

Ол туралы жердің иесі жерді алып қ оюғ а дейін бір жыл бұ рын жазбаша ескертуге міндетті.

Жердің қ ұ ны нарық тық бағ а бойынша есептеледі. Ал мемлекеттік жер пайдаланушыдан жер алынып қ ойғ ан кезде оғ ан жердің қ ұ ны ө теледі.

Жерді алып қ ою жө нінде шешімді мемлекет қ абылдайды. Ол ө зі шығ ындарды ө темейді. Шығ ындарды жер иесінің пайдалануына алынады сол тұ лғ а ө теуге міндетті. Егер екі тарап келісімге келетін болса бір жыл кү ту қ ажет емес. Тараптар жекелеген жағ дайда дауды сот шешеді.

Мә жбү рлеп алып қ ою 92- 93б.реттеледі, жерді мақ саты бойынша пайдаланылмайтын кезде. Егер жер ауылшаруашылығ ы ө ндірісін жү ргізу тұ рғ ын ү й немесе басқ а қ ұ рылыс салу ү шін берілген болса, ал оның иесі бұ л мақ сатта жерді мү лдем пайдаланылмаса. Заң бойынша жердің иесіне бір жыл беріледі. Бұ л уақ ытқ а жерді игеруге кеткен уақ ыт немесе тө тенше апат жағ дайлар кезде кедергі жасалғ ан кезде кірмейді. Жер заң дарында жерді игерудің анық тамасы берілмеген жә не мерзімдері кө зделмеген. Сондық тан мемлекет ә р жағ дайда ерекше шешеді.

Заң дарды бұ за отырып пайдалнуғ а:

1. жердің нысаналы мақ саты заң сыз ө згертілсе;

2. жерді пайдаланғ ан кезде міндетті талаптар бұ зылса;

3. жерді пайдаланғ аны экологиялық зардап, адамдардың денсаулығ ына зардап ә келетә н жағ дай;

 

Жергілікті атқ арушы орган жазбаша ескерту жасайды жә не жағ дайды тү зеуге бір жыл мерзім беріледі. Соң ғ ы шешімді тек сот қ абылдауғ а қ ұ қ ылы;

Жергілікті атқ арушы орган жазбаша ескерту жасайды.Содан кейін кінә лі тұ лғ аларғ а ә кімшілік жазлау шараларын қ олданады жә не жағ дайды тү зетуге ү ш ай мерзім береді. Мемлекет жерді мә жбү рлеп алып қ ойғ аннан кейін оны сауда саттық қ а шығ арады. Кейін ол сатылады.

Ауылшаруашылығ ы жерлерін топырақ қ ұ нарлығ ының тө мендеуіне ә келә п соқ са. Бұ л жағ дай жергілікті атқ арушы органдар мен жер комитетінің бірлесе отырып жердің иесін ә кімшілік жауаптылық қ а алып қ ояды.

Жерді алып қ ою жө нінде алып қ оюғ а ескерту жасайды, тү зелуге ү ш ай мерзім беріледі. Егер жердің иесі ескертулерге мә н бермей ө з бқ зушылық тарын жалғ астыра берсе, бұ л іс сотқ а беріледі жә не жер учаскесі сот шешімімен алынып қ ояды.

Жерді алып қ оюмен келтірілетін шығ ындарды ө теу, егер жер учаскесі мемлекет мұ қ таждық тарына алып қ ойса, жердің иесіне мынадай шығ ындар ө телуге міндетті:

1. жердің нарық тық қ ұ нын;

2. жер учаскесінде орналасқ ан жылжымайтын мү ліктің, кө пжылдық екпелердің нарық тық қ ұ нын;

3. жерді игерумен, кү тумен, оның қ ұ нарлылығ ын кө терумен ескере отырып кеткен шығ ындар;

4. ү шінші тұ лғ алардың алдында жер иесінің міндеттемелері жерді алып қ оюмен орындалмай қ алғ ан жағ дайда келтірілетін шығ ындар;

5. алынбай қ алғ ан пайда;

Нарық тық қ ұ н қ азіргі кезде арнайы бағ алау мамандарын анық тайды. Заң да оны анық тау негіздері кө рсетілмеген;

Жердің иесі тә уелсіз бағ аларды талап етуге қ ұ қ ылы. Алматы қ аласы бойынша бағ алауды жылжымайтын мү лік департаментінің бағ алау бө лімі береді.

Жерді алып қ ою жө нінде шешімді мемлекет қ абылдаса да, ол шығ ындарды ө темейді.

Шығ ындарды ө теу міндеттері, жер кімнің пайдалануына берілді, сол тұ лғ а ө тейді. Жерді мә жбү рлеп алып қ ойғ ан кезде сот шешімімен жер учаскесі сауда саттық қ а шығ ындарды жә не онда берілген қ ұ нына сатылады. Ол соммада мемлекет ө з шығ ындарын ө теп алады, ал қ алғ анын жер иесіне қ айтарып береді

6. жер учаскесі радиоактивтік қ алдық тармен ластанса, оны мемлекет алып қ оюғ а міндетті. Оның тә ртібі Ү кіметтің 29 қ ыркү йек 2003ж. жерді сақ тап қ ою ережелерін бекітіп қ ою қ аулысымен реттеледі. Жерді радиоактивтік ластау деп жердің радиоактивтерден, оның ішінде ядролық қ арудың сынаудың, ядролық қ ондырғ ылардың жә не істеуінің иондануы мен сә улелену кө здерін радиоактивті сақ тау мен қ алдық тарды кө му, сондай ақ атом энергиясын пайдалануғ а байланысты ө зге де жұ мыстардың нә тижесінде ластану болып танылады. Бұ л жағ дайда арнайы комиссия қ ұ рылады, оның қ ұ рамына депутаттар, атом энергетика агенттілігінің мү шелері, білікті мамандар кіреді. Комиссяның қ орытындсы нә тижесінде ү кімет дең гейінде шешім қ абылданады. Мұ ндай жер учаскелері шаруашылық айналымнан алынады жә не консервациялануғ а жатады.

Консервацияланғ ан жер қ оршауғ а алыады жә не ондай жерлерде барлық қ ызмет тү ріне тыйым салынады. Бұ л жер босалқ ы жер санатына ауыстырылады. Жердің иесіне мемлекет тарапынан басқ а жер беруі тиіс.

7. Егер тө тенше экологиялық жағ дай болса немесе соғ ыс жағ дайы хабарланса жер иесінен жер уақ ытша алынып қ ойылуы мү мкін. Бұ л жағ дайда жердің иесіне шығ ындары ө телмейді, заң да қ арастырылмағ ан.

8. Жерді тә ркілеу. Тә ркілеу алып қ оюдың бір тү рі. Ерекшелігі, бұ нда шығ ындар ө телмейді, яғ ни ақ ысыз алынып қ ойылады. Егер жердің иесі қ ылмыс жасаса немесе ә кімшілік заң да кө рсетілген ә кімшілік бұ зушылық жасаса жә не олар ү шін жазалау шарасы ретінде мү лікті тә ркілеуге рұ қ сат етілсе. Мысалы, тонау, коррупциялық қ ылмыс жасау, алаяқ тық жә не т.б.

Жерді тә ркілеу жер заң дарын бұ зумен байланысты емес.Бұ л жерде жер мемлекеттің мү лігі ретінде қ арастырылады.


Поделиться с друзьями:

mylektsii.su - Мои Лекции - 2015-2024 год. (0.02 сек.)Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав Пожаловаться на материал