Тірі ағзадағы ерекше белгілер

Тірі ағ залардың химиялық қ ұ рамының біркелкі болуы. Тірі ағ залардың қ ұ рамында табиғ атта кездесетін 70-тен астам химиялық элементтер болады. Тірі азғ алар мен ө лі табиғ аттың қ ұ рамындағ ы химиялық элементтердің мө лшері ә р тү рлі. Мысалы, ө лі табиғ аттың қ ұ рамында оттектен басқ а кремний, темір, магний, алюминий, т.б. элементтер кө бірек кездеседі. Тірі ағ залардың химиялық қ ұ рамының 98%-ын, негізінен, 4 химиялық элемент қ ұ райды. Ондай элементтерге — кө міртек, оттек, азот жә несутек жатады. Тірі ағ заларда бұ л элементтер кү рделі органикалық молекулалардың тү зілуіне қ атысады. Ө лі табиғ атта бұ л элементтер басқ аша мө лшерде жә не ө згеше сапада болады. Ө лі табиғ атта кездесетін органикалық қ осылыстар, негізінен, тірі ағ залардың тіршілік ә рекеттерінен пайда болғ ан. Тірі азғ алар қ ұ рамындағ ы органикалық молекулалардың ө здеріне тә н ерекшеліктері бар жә не олар тірі ағ заларда белгілі бір қ ызмет атқ арады.

Тірі ағ залардағ ы ондай органикалық қ осылыстардың негізгі тобына — нуклеин қ ышқ ылдары — ДНҚ, РНҚ жатады. бұ л косылыстар тірі ағ залардың тұ қ ым қ уалаушылық жә не ө згергіштік қ асиеттері арқ ылы ұ рпақ тарына беріліп, тірі азғ алар тіршілігін ү немі жалғ астырып отырады.

• Тірі ағ залардың ө згергіштік қ асиеті тікелей тұ қ ым қ уалаушылык касиетімен байланысты жү реді. Ө згергіштік кезінде тұ қ ым қ уалаушылық тың негізі болып саналатын гендердің қ ұ рылымы ө згереді. Тұ қ ым қ уалаушылық қ асиет мү лде ө згермейтін болса, тірі азғ алар қ оршағ ан орта жағ дайларының тү рлі ө згерістеріне бейімделе алмайды. Ө згергіштік арқ ылы ағ заларда гендер қ ұ рылымының жаң а белгілері мен қ асиеттері пайда болады. Сонымен қ атар ө згергіштік арқ ылы табиғ и сұ рыпталуғ а жол ашылады. Организмдер қ оршағ ан орта жағ дайларының тү рлі ө згерістеріне бейімделіп, тіршілік ә рекетін ә рі карай жалғ астырады. Осылайша бірте-бірте жаң а тү рлер пайда болады.

• химиялық қ ұ рамының біркелкілігі,

• заттар мен энергияның алмасуы,

• қ ұ рылымдық дең гейінің ұ қ сас болуы,

• кө бею,

• тұ қ ым куалаушылық,

• ө згергіштік,

• ө су мен даму,

• тітіркенгіштік,

• дискреттілік (оқ шаулану),

• ө зін-ө зі реттеу,

• ырғ ақ тылық қ асиеттер де тә н

Тірі ағ залардағ ы ондай органикалық қ осылыстардың негізгі тобына — нуклеин қ ышқ ылдары — ДНҚ, РНҚ жатады. бұ л косылыстар тірі ағ залардың тұ қ ым қ уалаушылық жә не ө згергіштік қ асиеттері арқ ылы ұ рпақ тарына беріліп, тірі азғ алар тіршілігін ү немі жалғ астырып отырады.

Тірі азғ алар қ ұ рамындағ ы органикалық қ осылыстардың екінші тобына — нә руыздар (ақ уыздар) жатады. Нә руыздар жасуша қ ұ рамындағ ы кейбір органоидтердің қ ұ рамына кіреді ә рі биологиялық ө ршіткі (катализатор) қ ызметін атқ арады.

Органикалық қ осылыстардың ү шінші тобына — кө мірсулар мен майлар жатады. Олар ағ заларды қ ажетті энергиямен қ амтамасыз етеді жә не биологиялық мембрана мен жасуша қ абық шасының қ ұ рылымдық қ ұ рамын тү зуге қ атысады.