Жымдық тамақтануды зерттеу

Кө птеген ұ жымдардағ ы тамақ тану ұ йымдастырылғ ан сипатта болады. Ө йткенi, ұ жымның барлық мү шесi тә улiктiк толық рацион немесе рационның негiзгi бiр бө лiгiмен қ амтамасыз етiледi. Халық тың тамақ тануынан толық мағ лұ мат алу ү шiн зерттеудi жылдың ә р тү рлi мерзiмдерiнде жү ргiзедi.

Ұ йымдастырылғ ан ұ жымның нақ ты тамақ тануын 2 ә дiспен зерттейдi.

1. Азық -тү лiктiң шығ ыны жө нiндегi жылдық жә не айлық есептердi талдау.

2. Кү нделiктi дайындалатын тағ амдар (дастархан мә зiрi) мә лiметтерi бойынша тамақ тануды зерттеу.

Ұ жымдағ ы тамақ тануды зерттеу ә дістеріне есеп беру бойынша тамақ тануды зерттеу жә не дастархан мә зірі жатады.

Тамақ тануды есеп беру бойынша зерттеу. Бұ л ең қ арапайым ә діс. Айлық есептің негізінде белгілі ұ жымның тамақ тануына кеткен азық -тү ліктің шығ ынын жә не тамақ танғ ан адамдардың санын біле отырып, кү ніне бір адамғ а шақ қ андағ ы азық -тү ліктің мө лшерін есептеуге болады. Тә улігіне тұ тынылғ ан рационның мә ліметтері бойынша рационның химиялық қ ұ рамын, астың тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ын есептеуге болады.

Тамақ тануды дастархан мә зірі бойынша зерттеу. Ұ жымдағ ы тамақ тануды тү пкілікті зерттегенде маусымдық ө згерістерді анық тауғ а мү мкіндік береді. Ол ү шін қ оғ амдық тамақ тандыру кә сіпорнында кү нделікті қ ұ растырылатын дастархан мә зірі зерттеу объектісі болып табылады. Дастархан мә зірінде бір кү нде дайындалғ ан тағ амдардың тізімі, оларды дайындауғ а кеткен азық -тү ліктің мө лшері кө рсетіледі.

Жылдық тамақ тануды сандық жә не сапалық жағ ынан сипаттау ү шін - ә рбір ай бойына 4 кү ндік интервалмен 6 дастархан мә зірі алынып, ө ң делуі керек. Сонда барлығ ы 72 дастархан мә зірі (бір жылда 12 ай х 6 дастархан мә зірі). Маусымдық тамақ тануды сипаттау ү шін – маусым бойына кү н ара алынғ ан дастархан мә зірі (45 дастархан мә зірі) алынып, ө ң деледі. Айлық тамақ тануды сипаттау ү шін - бір ай бойына алынғ ан дастархан мә зіріне (30 дастархан мә зірі) талдау жү ргізіледі. Iрiктелген дастархан мә зiрi мұ қ ият тексерiлiп, дұ рыс толтырылуына, азық тың толық аты, тү рi, сорты, салмағ ы кө рсетiлуiне кө ң iл бө лу керек.

Осылар арқ ылы тамақ тың ә ртү рлілігін, тә уліктік рационның сипаттамасын, ә рбір қ абылдаудың энергиялық қ ұ ндылығ ын, қ ұ рамындағ ы белок, майын, кө мірсуын, витаминдері мен минералдық заттектерін, олардың ү йлесімділігін бағ алауғ а мү мкіндік береді. Барлық мә ліметтер арнайы кестелердің кө мегімен есептелініп алынады. Алынғ ан мә ліметтердің шынайылығ ын тексеру ү шін таң дамалы тү рде тә уліктің рационғ а лабораториялық зерттеулер жү ргізіп, дастархан мә зірінің негізінде алынғ ан есептеу нә тижелерімен салыстыруғ а болады.

Тамақ тануды лабораториялық ә діспен зерттеу. Тамақ тануды терең деп зерттеу ү шін қ олданылады. Ол ү шін ә рбір маусымның 10 кү нінде тә уліктік рационның тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ының негізгі кө рсеткіштерін анық тау ү шін кү нделікті лабораториялық зерттеулер жү ргізіледі. Бұ л ә діс ө те нақ ты жә не зерттелінетін ұ жымның тамақ тану жағ дайын шынайы сипаттайтын ә діс болып табылады.

Ә сіресе жаппай тұ тынылатын дайын ө німдер мен азық -тү лікті витаминдеуді лабораториялық зерттеудің мә ні зор.

Ұ йымдастырылғ ан ұ жымдағ ы тамақ тануды зерттеу мақ саты тамақ танудағ ы жетiспеушiлiктi анық тап, осы жетiспеушiлiктердi физиологиялық нормалар дең гейiне жеткiзу ү шiн, тамақ тануды жақ сартуғ а ық палын тигiзетiн нақ ты ұ сыныстарды ө ң деу болып табылады.

Ұ жым тамақ тануына iрiктемелi зерттеу дұ рыс ұ йымдастырылса, мә лiметтердiң репрезентативтiлiгiн қ амтамасыз етiп, қ аншалық ты тамақ танатындығ ына кө з жеткiзедi. Халық тың кейбiр топтарының тағ амдық рационының нақ ты қ ұ рамы жө нiндегi дә л мә лiметтi лабораториялық ә дiс арқ ылы алуғ а болады.