Дәріс №9 Білім әлеуметтануы.

Мақ саты:

Білім ә леуметтануының негізгі мә селелерін, қ оғ амдағ ы орны мен қ ызметін анық тау.

Дә ріс жопары:

1. Білім ә леуметтік-мә дени феномен ретінде.
2. Білім ә леуметтануындағ ы негізгі концепциялар.
3. Білімді зерттеу саласындағ ы ә леуметтік ә дістер.

Дә ріс тезистері:

1. Ә леуметтік білім – білім жү йелерінің қ оғ аммен қ арым-қ атынасын жә не байланысын, ә леуметтік мә селелерді, білім жү йесін ә леуметтік институт ретінде қ арастыратын социология тармағ ы.

Ә леуметтік білімнің басты мә селесі – қ оғ амдық шарттың туындауы, жаң а технологиялық білімді дамыту жә не функциялау; ө ндіріс техникасын жә не ә леуметтік қ ажеттіліктер; білім жү йесіндегі ә леуметтік тең дік пен тең сіздіктер; білімнің ұ лтаралық қ арым-қ атынастармен, қ оғ амның ә леуметтік мә дениетімен, саяси институттармен байланысы; тұ лғ аны ә леуметтендірудегі білім жү йесінің орны.

Білім кө п шекаралық объект болғ андық тан кө птеген ғ ылымдармен, оның ішінде философиямен, педагогикамен, ә леуметтанумен, психологиямен қ атар зерттелуде. Бұ л тізімге логика, тарих, антропология жә не т.б. ғ ылымдар енгізілуі тиіс. Ғ ылыми педагогикалық қ оғ амдастық та, мемлекеттік қ ұ рылымдарда білім жү йесіндегі қ ажеттіліктерді практикада анық тау жә не кө рсету, білім берудегі мемлекеттік саясаттың орнын анық тау, Отандық жә не ә лемдік білім жү йелерін қ алыптастыру жә не білімнің жаң а идеалдарын жү йелеу бағ ыттары қ олғ а алынды.

Білім жү йесінің ә леуметтік институт ретінде дамуы мен жү йеленуі ғ ылыми тану кезінде пайда болатын кө птеген мә селелері айқ ындалатын ішкі қ айшылық тармен сипатталады. Мұ ндайғ а педагогикалық, психологиялық, экономикалық жә не ә леуметттік мә селерді жатқ ызамыз.

Білімнің ә леуметтік мә селелері глобальды - ә леуметтік жү йе ретінде білім жү йесі мен қ оғ ам арасындағ ы қ айшылық тарды кө рсетеді жә не осы қ арым-қ атынас ә леуметтік білім пә нін қ ұ райды.

Ә леуметтік білім пә нін анық тау.

Ә леуметтік білім пә ні логикалық тү рде ғ ылыми жә не пә нді анық тау жолы болып сипатталады. Ә леуметтік білімнің объектісі - ә ртү рлі білім жү йесінің бірлігі жә не білімдегі болып жатқ ан ү рдістердің қ арым-қ атынасы. Ә леуметтану объектісі – тек қ ана білім емес, сонымен қ оса ол туралы ақ парат. Білім объектісі – білім туралы жү йе жә не ақ парат. Білім пә ні – білім ә леуметтік институт ретінде. Ә леуметтік білімді экстраспектік тұ рғ ыдан қ арауғ а болады. Ол дегеніміз сыртқ ы байланыстар мен қ атынастар. ә леуметтік білімді интроспектік тұ рғ ыдан қ арау кезінде басты мә селесі педагогикалық ә леуметтану болып келеді. Ә леуметтік білім пә нін анық тау ү шін тек қ ана ө зіндік білім жү йесін ғ ана емес, сонымен қ оса оның қ оғ амдық қ ұ рылымымен байланысын, ішкі полиқ ұ рылымдық жү йесін қ арастыру керек.

2. Тарихтың ә леуметтік - философиялық ойында білім идеясының дамуы. Ежелгі ө ркениеттер. Платоның, Аристотельдің, Сенеканың тә рбие мен білім туралы ойлары. Цицерон мен Квинтилианның білім жү йесі. Христиандық дә уір жә не білім концепциялары.

Ә леуметтік білімнің пайда болуы (ХІХ ғ аяғ ы мен ХХ ғ басы).

Л.Уордтың, Д.Дьюидің, П.Сорокиннің, Д.Пейннің, К.Махейннің зерттеулері. Ә леуметтік білімнің басты болжамдары.

Функционалдық болжам (Э.Дюркгейм, Т.Парсонс, Р.Мертон, Г.Беккер, Р.Будон, М.Крозье). Феноменологиялық болжам (М.Гарфи-нкель, Х.Блумер, А.Шутц, А.Штрауц, Б.Глазер, М.Янг, Н.Кедди). Қ ұ рылымдық болжам (Р.Дарендорф, П.Бурдье, М.Пиор). Радикалды гуманистік болжам (К.Маркс, А.Горц). постмодернистік ә леуметтік білім.