Көп циклды сипаттамалар

Талшық тар мен жіптер жә не мата мен тоқ ыма бұ йымдары ө ндірісте, ү й тұ рмысында қ олданғ анда ә р тү рлі деформациядарғ а (созылады, ү йкеледі) тап болады.Проффесор Кукин физико-механикалық қ асиеттерді ү ш топқ а жіктеуді ұ сынғ ан:

1. жартылай циклді сипаттамалар

2. бір циклді сипаттамалар

3. кө п циклді сипаттамалар

Жартылай циклді сипаттамалар

Талшық тарды жә не жіптерді тоқ ыма ө ндірісінде ө ң дегенде немесе эксплуатациялық жасағ анда ә р тү рлі деформациялар ішінде созу деформациясы басым кездеседі. Сондық тан жоғ арыда аталғ ан цикл бойынша оларды ү зуге дейін созғ анда жартылай циклді сипаттамалар алынады. Тігін жібінің жә не жіптің механикалық қ асиетін бағ алау ү шін келесі кө рсеткіштер анық талады: ү згіш кү ш (разрывное усилие) Р_р, ү згіш кернеуі (разрывное напряжение),. ү зілу ұ заруы 1_Р (удлинение) немесе е_р, серпімді модуль Ен, ү згіш жұ мыс Rp жә не т. б./

Абсолютті жә не салыстырмалы ұ заруы

Талшық тармен жіптердің сыртқ ы кү ш ә серінен белгілі бір дең гейге дейін созылады. Осы ө згерісті абсолютті жә не салыстырмалы ұ заруы арқ ылы сипаттайды.

Абсолютті ү зілу ұ заруы Ір- ү лгінің ү зілер кезіндегі ескен (артқ ан) ұ зындығ ы.

Ip=L, -L₀

Мұ ндағ ы: L, ү лгінің ү зілер кезіндегі ұ зындығ ы, м

L₀, бастапқ ы ұ зындығ ы, м

Салыстырмалы ү зілу ұ заруы s_r ү лгінің ү зілер кезіндегі ө скен (артқ ан) ұ зындығ ының бастапқ ы ұ зындығ ына қ атынасы. Бұ л процентпен есептелінеді.

Ү згіш кү ш (разрывное усилие) Рр ү лгіге ү зуге дейн тү сірілген кү ш. (Н ньютон, даН деканьютон, сН сантиаьютон, мН' миллиньютон). Қ ондырғ ыларда жіптердің, талшық тардың ү зу салмағ ы анық талады. Ү зу салмағ ы жіптер мен талшық тарды созғ анда ең жоғ арғ ы сыртқ ы кү ш ә серін ө лшейтін салмақ ты айтады. Ү зу салмағ ы жіптер мен талшық тардың жің ішкелігі немесе жуандығ ы ә серінен біршама уақ ытқ а тұ руы мү мкін. Мысалы: бір тү рлі жіптің сызық тық тығ ыздығ ы біркелкі болмайтын болса, оның ү зу салмағ ы ауытқ ыпьш тұ рады. Яғ ни ү зу салмағ ы бойынша жіптің беріктігін бір бірімен салыстыруғ а болмайды, сондық тан ү зу салмағ ы анық талғ аннан кейін міндетті тү рде салыстырмалы ү зу салмағ ын есептейді.

Салыстырмалы ү зу салмағ ы Р_т Сн/текс

Жіптің кө лденең қ имасының ауданын анық тау ете қ иын болғ андық тан, жіптердің қ асиеттерін сипаттау ү шін ү зу кезіндегі Р_о меншікті кү шті қ олданылады. Ү зу кезіндегі меншікті кү ш ү зу кезіндегі кү штің сызық тық тығ ыздығ ына қ атынасымен анық талады.

Мұ ндағ ы: Рр - жіпті ү зу кезіндегі кү ш, сН

Т - сыналатыи жіптің сызық тык тығ ыздығ ы, текс

Мысалы екі жіптің ү зу салмағ ы бірдей 240 сН болса, ал сызық тық тығ ыздығ ы Т₁=18, 2 текс жә не Т₂=15, 8 текс болса, беріктігі қ андай жіптің жоғ ары болады. Р_с, =240/18, 2=13, 18 Сн/текс; Р_о=240/15, 8=15 Сн/текс

Ал егерде олардың беріктігі ә р тү рлі болса, Р_рі=240 сН; Р_р2=280 сН онда олардың жің ішкелігі мен жуандығ ын білмейміз, міндетті тү рде қ осымша 1 сызық тық тығ ыздығ ын анық тау қ ажет болады.

Абсолютті ү згіш жұ мыс Rp, Дж (1Дж=Н*м), талшық қ ұ райтын полимер бө ліктерінің энергиялық байланыстарының бұ зылуына жә не талшық тар арасындағ ы ү йкелістің болмауына бағ ытталғ ан сыртқ ы кү штен болатын жұ мыс.