Көп циклды сипаттамалар.

Талшық тар мен жіптердің жә не олардан жасалғ ан бұ йымдардың ә р тү рлі технологиялық операциялардан ө ткенде бірнеше рет созу деформациясына тап болады. Деформацияның мұ ндай тү рі олар ү шін кү нделікті кездеседі. Талшық тар мен жіптердің бойында ссу деформациясының нә тижесінде кө п ө згерістер туады. Кө п циклді сипаттамалар жіптер мен талшық тарды бірнеше ондағ ан немесе бірнеше жү здеген мың дағ ан циклдан ө ткенен кейін анық талады. Талшық тар мен жіптердің бойындағ ы ө згерістерді ү ш фазағ а бө луге болады.

1. Оларда пайда болатын ө згерістер кө бнесе қ ұ рылым жағ ынан кездеседі. Мұ ндай ө згерістер полимерлердің қ ұ рамындағ ы біршама звенолардың орын ауыстыруы немесе ығ ысуы жатады. Ал жіптердің қ ұ рамындағ ы кейбір талшыктардың ө зара байланысы ө згереді. Сондық тан осы ө згерістердің нә тижесінде талшық тар мен жіптердің қ ұ рылымы жақ сарады, ө йткені олардың бойында пластикалық деформация, ал кейбіреулерінде кө п уақ ытқ а дейін сақ талатын эластикалық деформация қ алып қ ояды.

2. Талшық тар мен жіптердің бойындағ ы біршама ө згерістер пайда болады, бірақ олардың салмағ ы ө згергендіктен кө бнесе беріктігін сақ тайды.

3. Талшық тар мен жіптердің бойындагы қ алдық циклді деформация пайда болады. Сондық тан олардың қ ұ рамындағ ы қ ұ рылымдық жә не структуралық элементтер бір-бірімен аз байланысады. Кө п циклді деформация нә тижесінде талшық тар мен жіптердің беріктігін азайтады. Оны ү зілу кү ші арқ ылы анық тайды. Кө п циклді деформациядан ө ткен талшық тар мен жіптердің сипаттамаларына мыналар жатады:

• Тө зімділігі, яғ ни талшық тар мен жіптерді бірнеше рет тарқ атып созу деформациясы нә тижесінде, ө зінің беріктігін толығ ымен жоғ алтуын айтады.

• Қ алдық циклді деформация. Бұ л сипаттама талшық тар мен жіптердің арнаулы тағ айындалғ ан, цикл санынан кейін олардың ұ зындығ ының ө згеруі.

Осындай деформацияғ а шалдық тыратын сыртқ ы кү ш ә сері. Жіптердің тү ріне қ арай олардың тө зімділігі ә р тү рлі болады. Тө зімділіктің тө мендеуіне қ арай жіптерді мына қ атарғ а орналастыруғ а болады:

Капрон, лавсан, нейтрон, жү н жібі, зығ ыр, табиғ и жібек, мақ та (беріктен ә лсізге қ арай орналасқ ан).

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Жартылай циклді сипаттамалар?

2. Абсольтті узу жұ мысы?

3. Меншікті ү згіш жұ мыс?

4. Талшық тар мен жіптердің жә не олардан жасалғ ан бұ йымдардың ә р тү рлі технологиялық операциялары?

Ә дебиеттер:

1. Тігін ө ндірісінің материалтануы: жоғ арғ ы оқ у орнының студенттеріне арналғ ан оқ улық / Б.Р. Рысқ ұ лова, А.Ж.Қ ұ тжанова/ Алматы: 2011ж

2. Қ ұ тжанова А.Ж., Таймурзаева Н.О. Мақ та мата ө ндірісінің жалпы технологиясы. Астана: " Арман ПВ" баспасы, 2008-246 бет.

Лекция 25-26. Материалдардың бояуларғ а физикалық -химиялық ә серлерге тұ рақ тылығ ы

Жоспар:

Матаның тозуғ а тө зімділігі