Түсінік хат

Азақ стан Республикасы Білім жә не ғ ылым министрлігі

ТИПТІК ОҚ У БАҒ ДАРЛАМАСЫ

Жоғ ары кә сіптік білім

ХІХ ғ асырдағ ы қ азақ ә дебиеті

В011700-қ азақ тілі мен ә дебиеті

Мамандығ ы бойынша

Кө лемі - 3 кредит

Алматы 2014

Алғ ы сө з

1. Абай атындағ ы Қ азақ Ұ лттық педагогикалық университетінің қ азақ ә дебиетінің кафедрасында ЖАСАЛҒ АН жә не Абай атындағ ы Қ азқ а ұ лттық педагогикалық университетінің Оқ у-ә дістемелік білсестігі Қ ОЛДАНЫСҚ А Ұ СЫНҒ АН.

1. Қ азақ стан Республикасы Білім жә не ғ ылым министрлігінің 22.06.2006 ж., Республикалық жоғ ары жә не жоғ ары оқ у орнынан кейінгі білім жө ніндегі Кең ес жиналысының Хаттама шешімімен БЕКІТІЛГЕН ЖӘ НЕ ПАЙДАЛАНУҒ А рұ қ сат етілген.

1. Қ азақ стан Республикасы Білім жә не ғ ылым министрлігінің 11.05.2005 жылғ ы № 289 бұ йрығ ына сә йкес шық қ ан бағ дарламаның ОРНЫНА ЕНГІЗІЛГЕН.

1. Типтік оқ у бағ дарламасы 5В011700 – қ азақ тілі мен ә дебиеті мамандығ ы бойынша мемлекеттік жалпығ а міндетті білім стандартына сә йкес жасалғ ан.

1. Бағ дарламаны Абай атындағ ы Қ азақ ұ лттық педагогикалық университеті Қ азақ филологиясы факультетінің кең есі ұ сынғ ан. Хаттама № 1, 29.09.2006 ж.

Типтік бағ дарлама Қ азақ стан Республикасы Білім жә не ғ ылым министрлігі рұ қ сатынсыз кө бейтілмейді жә не таратылмайды.

Тү сінік хат

Қ азақ ә дебиетінің ХІХ ғ асырдағ ы кезең ін қ ұ райтын мұ раларды қ азіргі заманғ ы ә лемдік ө ркениет талаптары орай оқ ыту – пә ннің негізгі мақ саты. Бұ л кезең дегі қ азақ ә дебиеті шығ армаларын студенттерге терең жан-жақ ты мең гертуде жаң аша ә дістемелік-технологиялық бағ дарлама жү йесімен сә йкестендірудің кү рделі міндеттері кө зделеді:

- пә н материалдарының қ азақ тың ежелгі (Ү І-Ү ІІІғ ғ.) дә уірдегі, орта ғ асырлардағ ы (ІХ-ХІ ғ ғ.), Алтын Орда – Қ ыпшақ кезең індегі (ХІІ-ХІҮ ғ ғ.) қ азақ (тү ркі) ө ркениеті, ислам мә дениетімен біртұ тас, табиғ и сабақ тастығ ын ғ ылыми-теориялық тұ рғ ыда негіздей оқ ыту;

- ХІХ ғ асыр ә дебиеті шығ армаларының ө зіне дейінгі Қ азақ хандығ ы (ХҮ -ХҮ ІІІ ғ ғ.) кезең індегі ақ ын-жыраулар поэзиясымен дә стү рлі жалғ астығ ын (тақ ырып, идея, композиция, сюжет, стиль, тіл) терең дете игеру;

- ХІХ ғ асыр ақ ын жыраулары шығ армашылығ ындағ ы Шығ ыстың классикалық ә дебиеті дә стү рлерімен сабақ тастығ ын мең герту;

- пә н бойынша қ амтылатын ә деби шығ армалардағ ы романтизм, реализм кө ркемдік ә дістерінің ұ лттық жә не жалпыадамзаттық сарындар жү йесімен (зар заман, діни-исламдық ағ артушылық ағ ымдар т.б.) тектестігін жә не ө згешеліктерін саралау;

- Абай, Ыбырай. Шоқ ан шығ армашылығ ының ұ лттық ә дебиет дең гейін биіктетудегі маң ызын тарең дете ұ ғ ындыру;

- ақ ындар шығ армаларындағ ы лирикалық жә не эпикалық жанрларды ұ лттық ә деби даму процесі тұ тастығ ы поэтикасы заң дылық тары тұ рғ ысында таныту.

- кезең ә дебиетінің Азия, Еуропа, Америка, Африка, Австралия қ ұ рлық тары ә дебиеттері ү лгілерімен ә деби байланыстарын поэтикалық ү ндестіктерін, ө згешеліктерін тарихи-салыстырмалы (компаративизм) ә дебиеттану заң дылық тары бойынша қ арастыруғ а дағ дыландыру;

- ХІХ ғ асырдағ ы ақ ын-жараулар шығ армашылығ ындағ ы тарих, фольклортану, этнография, педагогика, психология, ө нертану ғ ылымдарымен ортақ ө зекті мә селелерін мең геруге айқ ын бағ дарлау;

ХІХ ғ асырдағ ы қ азақ ә дебиеті – ұ лттық сө з ө нері тарихының елеулі бір кезең ін қ амтитын пә н. Пә ннің мазмұ нында ауызша дә стү рлі жыраулық жә не ақ ындық поэзияның табиғ и сабақ тастығ ы, кө ркемдік, стильдік жалғ астық мә селелері ғ ылыми-теориялық тұ рғ ыда тү сіндіріледі. Сонымен қ атар, кезең ә дебиетінің қ оғ амдық -ә леуметтік оқ иғ алармен, қ ұ былыстармен байланысты дамығ ан ерекшеліктеріне де ғ ылыми бағ а беріледі.

ХІХ ғ асырдағ ы қ азақ ә дебиетінің ә лемдік озық кө ркемдік ә дістермен, жанрлық -стильдік шеберлік ү лгілерімен ү ндестігіне де айрық ша назар аударылады. Ә лемдік ә деби дамудың ортақ заң дылық тарын игерген, жаң ашылдық пен тү леген реалистік ә дебиетіміздің алыптары шығ армаларындағ ы кө ркемдік шеберлік сырлары да терең детіле оқ ытылады. Бұ л талаптың аясында қ азақ сө з ө нерінің философиялық, гуманистик-ағ артушылық, эстетикалық мазмұ нын жан-жақ ты қ амту басты бағ дар болады.

«ХІХ ғ асырдағ ы қ азақ ә дебиеті» пә нінің осы типтік бағ дарламасы 5В011700 – қ азақ тілі мен ә дебиеті мамандығ ы бойынша 2004 жылы бекітілген Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік жалпығ а міндетті білім стандартына сә йкес жасалды.