Дәріс

5.1. Тақ ырыбы: Геномика

5.2. Мақ саты: Студенттерде қ азіргі кездегі тірі ағ залардың, соның ішінде адамның геномының структуралық -функциональдық қ ұ рылымы туралы, ақ уыз синтезінің жә не зат алмасудың молекулалық дең гейде генетикалық бақ ылануын, геномика жә не оның бағ ыттары туралы кө зқ арас қ алыптастыру.

5.3. Дә ріс тезистері:

5.3.1. Геномика – геном туралы ғ ылым.

5.3.2. Геномика тү рлері

5.3.3. Протеомика – ХХI ғ асыр биологиясы мен медицинасындағ ы жаң а бағ ыт.

5.3.4. Метаболономика оның қ олдану перспективалары.

Генетиканың, молекулалық биологияның жә не биохимияның жетістіктері жаң а ү ш ғ ылымының ашылуына септігін тигізді. Олар: геномика, протеомика жә не метаболономика. Геномика – тірі ағ залардың нуклеотидтік қ атарлардың қ ұ рылысы мен қ ызметін зерттейтін молекулалық биологияның бір саласы. Геномиканың тү рлері: қ ұ рылымдық геномика, функционалды геномика, салыстырмалы геномика, эволюционды геномика жә не медициналық геномика.

Қ ұ рылымдық геномика геномның нуклеотидтік қ атарларын зерттейді. Гендердің қ ұ рылысын жә не ген аралық бө ліктерді, яғ ни ағ заның генетикалық картасын қ ұ руғ а қ атысады.

Функционалды геномика – ә рбір геннің қ ызметін, геномдағ ы орнын жә не жасушалық жү йеде ө зара ә серін анық тайды.

Салыстырмалы геномика - ә ртү рлі тірі ағ залардың геномдарының ұ қ састық тарын жә не айырмашылық тарын зерттейді.

Эволюционды геномика геномның эволюциялық жолдарын, генетикалық полиморфизмді жә не биоалуантү рлілікті қ арастырады.

Медициналық геномика адам геномы жә не патогенді ағ залардың негізінде клиникалық жә не ауруларды алдын алуғ а қ атысты мә селелерді қ арастырады.

Адам геномы молекулалық медицинаның негізі болып саналады. Оның жетістіктерін тұ қ ым қ уалайтын жә не тұ қ ым қ уаламайтын ауруғ а диагноз қ оюда, алдын алуда жә не емдеуде қ олданады.

Протеомика – биологиялық объекттердің ақ уыздық қ ұ рылымын қ арастыратын молекулалық биологияның бір саласы.

Метаболомика – жасушада жү ретін зат алмасу ү дерісіндегі соң ғ ы жә не аралық ө німдерін қ арастырады.

5.4. Кө рнекілік материал: 17-шімультимедиялық дә ріс, тақ ырып бойынша бейнефильмдер.

5.5. Ә дебиеттер:

Негізгі:

5.5.1. Генетика. Под ред. Иванова В.И. М.: Академкнига, 2006.

5.5.2. Гинтер Е. К. Медицинская генетика. М.: Медицина, 2003.

5.5.3. Қ уандық ов Е.Ө., Аманжолова Л.Е. Молекулалық биология негіздері (дә рістер жинағ ы).

Алматы: Эверо, 2008. 224 б.

5.5.4. Муминов Т.А., Куандыков Е.У. Основы молекулярной биологии (курс лекций). Алматы: Эверо, 2009. 204 с.

5.5.5. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003. 544 с.

5.5.6. Аманжолова Л.Е. Жалпы жә не медициналық генетиканың биологиялық негіздері. Алматы, 2006.

5.5.7. Қ уандық ов Е.Ө., Ә білаев С.А. Медициналық биология жә не генетика. Алматы, 2006. 356 б.

5.5.8. Қ уандық ов Е.Ө., Нұ ралиева Ұ.Ә. Негізгі молекулалық -генетикалық терминдердің орысша-қ азақ ша сө здігі. Алматы: Эверо, 2012. 112 б.

Қ осымша:

5.5.9. Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск: Сиб.унив. изд-во, 2007. 479 б.

5.5.10.Медицинская генетика: учеб. пособие/ Роберт Л. Ньюссбаум, Родерик Р. Мак-Иннес, Хантингтон Ф. Виллард: пер. с англ. А. Ш. Латыпова; под ред. акад. РАМН Н. П. Бочкова. М., ГЭОТАР-Медиа, 2010. 620 с.

5.6. Бақ ылау сұ рақ тары (кері байланыс):