Б і р і н ш і т а р а у

Р О М А Н

«ПИЛИГРИМ» АТТЫ ШХУНА-БРИГ 1

1873 жылы 2 ақ панда «Пилигрим» атты шхуна-бриг Гринвичтен 43075' оң тү стік ендік пен 165019' батыс бойлық та жү зіп жү рген. Бұ л Оң тү стік тең іздерден кит аулау ү шін Сан- Францискода жабдық талғ ан тө рт жү з тонналық кеме еді.

«Пилигрим» Калифорнияның кеме иемденуші бай адамы Джемс Уэлдон дегеннің кемесі болатын, бұ ны ұ дайы бірнеше жыл Гуль деген капитан басқ арып келген-ді.

Джемс Уэлдон Беринг бұ ғ азынан ары оң тү стік жә не солтү стік тең іздердегі Тасмания мен Горн мү йісіне жыл сайын топ-тобымен кеме керуенін жө нелтіп тұ ратын. «Пилигрим» шағ ын болса да флоттағ ы шапшаң жү зетін жақ сы кемелердің бірі еді. Ол қ ылаусыз жақ сы жабдық талғ андық тан шағ ын командамен-ақ Оң тү стік Мұ зды мұ хиттың мұ з сірескен шегіне дейін барып жү рді.

Сең жаз айларында солтү стіктегіден де оң тү стік жарты шардағ ы ендікке жетің кіреп қ алады, капитан Гуль кемені сондай сіресіп жатқ ан кө шпелі сең дердің ара-арасымен тамаша жү ргізетін. Ізгі Ү міт мү йісі мен Жаң а Зеландия маң ында сең жиі кездеседі. Анығ ырақ айтқ анда, бұ л мұ здар жылы су шайғ ан кө шпелі мұ з тауларының тек кішігірім бө лшектері ғ ана, бұ лардың кө бісі Атлант немесе Тынық мұ хитқ а тү сісімен еріп кетеді.

1 Екі немесе ү ш мачталы желкенді кеме. Мұ ндай кемелер сауда флотында да, соғ ыс флотында да болады.

Оң тү стік флотилиядағ ы таң даулы тең ізшілер мен гарпуншылардың (китке шанышқ ы ататын) бірі капитан Гуль болатын, ержү рек капитан «Пилигримді» басқ арғ алы бері оның қ арамағ ында тә жірибелі бес матрос пен матростық ө нерін жаң а ү йреніп жү рген бір жасө спірім қ ызмет етіп жү рді. Кит аулау кә сібінде, қ айық та қ ызмет атқ арып, ауланғ ан китті сойып, баптау ү шін кө п адам керек, мұ ндай іске бар болғ аны алты-ақ адам тым аз еді. Ә йтсе де Джемс Уэлдон басқ а кеме иелерінің ә дістерін колданып, Сан-Францискодан тек кеме басқ аратын команданы ғ ана алуды тиімді санағ ан.

Жаң а Зеландияның тұ рғ ын халқ ы мен ондағ ы тү рлі ұ лттардьң қ ашып-пысқ андары арасынан бір маусымғ а жалдана кететін шебер гарпуншылар мен матростар қ ашан да болса табыла береді. Бұ лар маусым аяқ талғ ан соң қ ожайындарымен есеп айырысады да, кит аулаушы кемелердің келесі жылғ ы маусымын кү тіп, жағ ағ а тү сіп қ алады. Бұ л жағ дай команда жалақ ысынан бірсыпыра ақ ша ү немдеп, кит аулау кә сібінен тү сетін пайданы молайта береді.

Джемс Уэлдон «Пилигримді» сапарғ а шығ аруғ а жабдық тағ анда нақ осы ә дісті қ олданып еді.

Шхуна-бриг оң тү стік поляр тең ізінен кит аулау кә сібін аяқ тағ аны сол, бірақ оның трюмінде (кеменің астың ғ ы қ абаты) кит мұ рты сақ талатын орын ә лі олқ ы, кит майы толтырылмағ ан кеспектер де кө п. Бұ л кезде кит аулау тым қ иын еді. Аяусыз қ ыра бергендіктен кит тым сирек кездесетін болды. Нағ ыз киттер қ ұ рып бітуге айналып, енд і аң шылар жолақ ж он1киттерді аулауғ а кіріскен, бірақ киттің бұ л тү рін аулау аса қ ауіпті еді.

Бұ л сапарда «Пилигримнің» жолы болмады. Қ аң тар айының бас шамасында, Австралия жазының шыжып тұ рғ ан2кезінде, кит аулау аяқ талмай-ақ, капитан Гуль кері қ айтуғ а мә жбү р болды. Жалдап алғ ан маусымдық матростары

1 Аң шылар нағ ыз киттен ө ндіріс ү шін аса бағ алы шикізат – май мен кит мұ ртын алады. Кит мұ рты мү йіз сияқ ты қ атты болады, одан ә р тү рлі зат істеп шығ арады. Киттің жолақ жон дейтін тү рінен тек қ ана май алады, оның мұ рты нашар болады.

2 Оң тү стік жарты шардың жазы солтү стік жарты шардың қ ысқ ы айларына тұ стас келеді.

жұ мысты керенау істей бастағ ан соң, ондай жалқ аулардан тезірек қ ұ тылғ ысы келеді.

«Пилигрим» солтү стік-батысқ а қ арай бет тү зеп, он бесінші қ аң тарда Жаң а Зеландия аралының шығ ыс жағ ындағ ы Окленд портына келді. Капитан Гуль жалдап алғ ан маусымдық кит аулаушыларын сонда тү сіріп кетті.

«Пилигримнің» тұ рақ ты командасы бұ л жолғ ы сапарына барынша наразы еді, ө йткені шхуна-бригтің жү гі толу ү шін ә лі де болса кем дегенде екі жү з тонна кит майы керек. Бұ лардың аулаушылық кә сібінде мұ ндай сә тсіздік бұ рын- соң ды болғ ан емес.

Басқ а аң шыларғ а қ арағ анда капитан Гульдің ө зі аса ренжулі. Бұ л сә тсіздік оның атышулы «кит аулаушы» деген даң қ ына аяусыз таң ба салды, жұ мысқ а кедергі жасағ ан арамтамақ жалқ ауларды ү немі қ арғ ап-сілеумен болды ол.

Оның Оклендтен жаң а адамдар жалдамақ болғ ан ә рекетінен де нә тиже шық пады, тең ізшілердің бә рі басқ а кит аулаушы кемелерге жалданып қ ойғ ан. Сө йтіп, «Пилигримнің» олқ ы жү гін толтыру жө ніндегі ниетті қ оя тұ ру керек болды. Капитан Гуль порттан кеткелі жатқ анда, бізді ала кетің із деп бір топ жолаушылар келіп жалынды. Ақ ырында қ иылғ ан халық тың кө ң ілін қ алдыра алмады капитан Гуль.

Бұ л кезде «Пилигрим» қ ожасының ә йелі миссис Уэлдон, оның енді ғ ана беске толғ ан бө бегі Джек, миссистің немере ағ асы Бенедикт ағ ай Оклендте болатын. Бұ лар сауда ісімен Жаң а Зеландияғ а оқ та-текте бір соғ ып кететін Джемс Уэлдонғ а еріп сонда келген-ді. Сан-Францискоғ а бә рі бірге қ айтпақ шы екен, бірақ дә л жү рер алдында кішкентай бө бегі Джек қ атты сырқ аттанып қ алады да, кү те тұ руғ а болмайтын аса бір асығ ыс жұ мыспен Джемс Уэлдон Америкағ а шақ ырылады. Ол ә йелін, сырқ аттанып қ алғ ан баласын, қ айнағ асы Бенедикт ағ айды Окленд портында қ алдырып, ө зі Америкағ а жү ріп кетеді.

Арада ү ш ай уақ ыт ө теді, ұ дайы ү ш айды сү йікті адамынан бө лек ө ткізу жас ә йелге ұ шы-қ иыры жоқ тұ тас бір ғ асыр боп

кө рінеді. Кішкентай Джек сырқ атынан айық қ ан соң, ә йел жол жү руге ә зірлене бастайды. Нақ сол кезде «Пилигрим» Окленд портына келе қ алғ ан. Ол кезде Окленд пен Калифорния арасында тікелей қ атынас жоқ -ты. Миссис Уэлдон Панама мойнағ ы мен Мельбурн арасында жолаушылар таситын «Алтын ғ асыр» компаниясының мұ хитта жү зетін пароходтарының біріне тү су ү шін алдымен Австралияғ а баруы керек. Панамағ а жеткен соң, Калифорния мен мойнақ арасында қ атынайтын америка пароходтарын кү туі қ ажет.

Ұ зақ сапарда бір параходтан екінші параходқ а ауыса беру

– уақ ытты кө п алатыны, ә сіресе балалы ә йелге қ иын болатыны белгілі. Сондық тан да миссис Уэлдон «Пилигримнің» Окленд портына келген хабарын есітіп, ө зін, кішкентай бө бегі Джекті, немере ағ асы Бенедиктті, баласын тә рбиелеп жү рген негр кемпірі Нанды Сан-Францискоғ а жеткізіп сал деп капитан Гульге келіп ө тінген болатын.

Желкенді кемемен ү ш мың лье1 жол жү ру керек! Бірақ капитан Гуль кемесін дә йім мү лтіксіз тұ татын, оның ү стіне ауа райы экватордың екі жағ ында да тамаша еді.

Капитан ә лгі адамдарды ө зімен бірге ала кететін болды да, дереу ө з каютасын жолаушы ә йелге босатып берді. Балалы ә йел кит аулайтын кемемен қ ырық -елу кү ндік сапар шегетін болғ андық тан, оғ ан қ олайлы жағ дай жасағ ысы келді.

Сө йтіп, миссис Уэлдонның «Пилигриммен» сапар шегуіне қ олайлы жағ дай туғ ызылды. Бірақ жолдан бұ рыс болса да, кемедегі жү кті тү сіре кету ү шін алдымен Чилидегі Вальпарайсо портына соғ уы керек. Ә йтсе де оның есесіне Вальпарайсодан шығ ып, Сан-Францисконың нақ ө зіне дейін ың ғ ай соқ қ ан желді пайдаланып америка жағ алауымен жү ретін болды.

Миссис Уэлдон кү йеуімен бірге ұ зақ сапарғ а жиі шығ ып, жол азабына кө ндігіп қ алғ ан, тең із қ иындығ ынан қ орық пайтын ержү рек ә йел еді. Жасы отызды қ усырғ ан, денсаулығ ы жақ сы болатын. Капитан Гульдің озат тең ізші

1 Лье – француздың ескілікті ұ зындық ө лшеуі, бір лье 4, 5 километрге тең.

екенін, «Пилигримнің» сенімді кеме екенін де білетін-ді. Реті келіп тұ рғ анда жағ дайды пайдаланып қ алу керек болды. Сө йтіп, миссис Уэлдон шағ ын кемемен сапар шегуге бел байлады. Онымен бірге Бенедикт ағ айдың да кететіндігі, ә рине, тү сінікті.

Бенедикт ағ айды жасы елуге келіп қ алса да, ү йден бір қ адам жалғ ыз шығ аруғ а болмайтын еді. Оны арық тан гө рі қ атпа деуге лайық, бойы оншалық ты биік болмаса да, бір тү рлі ерсі, сорайып кө рінеді, шашы қ обырағ ан, басы ебедейсіз ү лкен, кең сірігінде қ орабына алтын жалатқ ан кө зілдірігі бар

– міне, Бенедикт ағ айдың тү р-сипаты осындай-ды. Оның ғ алым адам екені бір кө ргеннен-ақ беп-белгілі. Бұ л кү нә сыз пенденің ө ле-ө лгенше сақ алды сә би болуы тағ дырына жазылып туса керек.

Оны «Бенедикт ағ ай» деп тек ү й-іші ғ ана атап қ оймай, тіптен басқ а адамдар да солай атайтын-ды, ол жалпығ а бірдей туыс бола кететін ақ пейіл адамдардың бірі еді. Бенедикт ағ ай ө зінің тым ерсі ұ зын қ олдары мен аяғ ын еш жерге сыйғ ыза алмайтын, ө з бетінше ешнә рсе істей білмейтін, дә рменсіз адам болатын, ә сіресе дағ дылы тұ рмыс жө ніндегі мә селелерді шешуге мү лде шорқ ақ еді.

Оны масыл деуге болмайды, ө зінің икемсіздігінен қ ымсынғ ан болып, басқ аларды да қ ымсындырудың ебін таба қ оятын. Ол кү й таң дамайтын, ыстық -суық қ а бірдей, біреудің кө ң ілін жық пайтын, ынтымақ шыл болатын, егер ү й іші ескеріп ас бермесе, ө здігінен ас сұ рамай кү н ұ зақ қ а аш жү ре беретін кө нбіс адам еді.

Бенедикт ағ ай хайуанаттардан гө рі ө сімдіктер дү ниесіне жуығ ырақ сияқ ты. Қ асындағ ы жолдасына не пана, не ас болуғ а қ абілеті жоқ жапырағ ынан айрылғ ан жеміссіз ағ аш тә різді.

Бірақ ол мейірбан, адал адам болатын. Сондық тан болар, оны миссис Уэлдон ө зінің баласындай, кішкентай Джектің бауырлас ағ асындай кө ре-тұ ғ ын.

Дегенмен Бенедикт ағ ай ас ішіп, аяқ босатар масыл емес екендігін айта кету керек. Керісінше, шаршау дегенді білмейтін,

ең бексү йгіш, іскер адам. Оның бар ық ыласы жаратылыс тарихына ауып, соғ ан ә уестенген.

«Жаратылыс тарихына» дегеніміз – айтып бітіре алмайтын кө п ә ң гіме. Бұ л жалпы ұ ғ ымғ а: зоология, ботаника, минерология жә не геология сияқ ты бірнеше ғ ылымдар енетіні мә лім, ә йтсе де Бенедикт ағ ай ботаник те, минеролог та, геолог та емес.

Ендеше, кез келген хайуанды мү шелеп сойып, қ айтадан бұ рынғ ы қ алпына келтіре алатын Жаң а дү ниенің Кювьесі1дерлік зоолог болғ аны ма? Жануарлар дү ниесінің Кювье бө лген тө рт тү рін – омыртқ алылар мен былқ ылдақ денелілерді, буын денелілер мен жарқ ырауық денелілерді зерттеуге бар ө мірін арнағ ан ба? Бұ л ынталы да аң қ ау ғ алым осы тө рт тү рдің ә р тү рлі топтарын, кіші топтарын, тұ қ ымдарын, тұ қ ымдастарын талдап біле ме?

Жоқ!

Бенедикт ағ ай омыртқ алылар тобына жататын сү тқ оректілерді, қ ұ старды, бауырымен жорғ алаушыларды немесе балық тарды зерттеумен шұ ғ ылданады ма?

Жоқ, шұ ғ ылданғ ан емес!

Мү мкін, ол былқ ылдақ денелілерді зерттеген болар? Ә лде аяғ ы басына біткен басаяқ тылар мен мшанкалардың жасырын сырларын ашқ ан шығ ар?

Оны да істеген жоқ!

Ендеше, ол осы медузалар (тең із жә ндіктері), тікенек терілер, жабысқ ақ жә ндіктер, тағ ы басқ а тү рлі жарқ ырауық топтарды зерттеп, ұ зақ тү н шам жағ ып отыратын болды ғ ой?

Ақ иқ атын айту керек, Бенедикт ағ айдың ық ыласы жарқ ырауық жә ндіктерге де ауғ ан емес.

Олай болса, бү кіл зоологиядан қ алғ аны тек буындылар тобы ғ ана, ә сіресе Бенедикт ағ айдың бар ық ыласы осы топқ а тү гел ауғ андығ ы ө зінен-ө зі тү сінікті. Ә йтсе де мұ ны ә лі де анық тау керек.

1 Жорж Кювье (1769-1832) – кө не дә уірде ө лген хайуанаттардың сү йегін қ азып алып тексерген, хайуанаттар дү ниесін тө рт тү рге жіктеген француздың мә шһ ү р натуралисі.

Буынды жә ндіктер алты топқ а бө лінеді. Шыбын-шіркей, қ ұ рт-қ ұ мырсқ а, кө паяқ тылар, ө рмекші, шаян тә різділер, мұ ртаяқ тылар, шиыршық қ ұ рттар.

Расын айтқ анда, Бенедикт ағ ай жер қ ұ ртынан сү лікті, ү й ө рмекшісінен сарышаянды, тең із жұ лдызынан креветканы (шаянның бір тү рі), кивсяктан сколопендерді ажырата алмайтын-ды.

Ендеше, Бенедикт ағ айдың кім болғ аны?

Ол ешкім де емес, ол – қ арапайым энтомолог!

Энтомология ғ ылымы буынсыздардың барлық тү рін тексеріп, зерттеумен шұ ғ ылданатын жаратылыс тарихының бір саласы екендігіне таласушылар да табылар. Жалпы алғ анда, бұ л дұ рыс та. Бірақ ә детте «энтомология» деген ұ ғ ымның бұ л тараудағ ы мазмұ ны ө те шағ ын болады. Бұ л термин тек жә ндіктер туралы ғ ылым саласын белгілеуге ғ ана қ олданылады, басқ аша айтқ анда, «омыртқ асыз буынаяқ тылар; бұ лардың денесі ү ш бө лімнен – бас, кеуде, қ арыннан қ ұ ралады. Жә ндіктердің екі мұ рты, тө сінде алты аяғ ы, кө бінің екі-екіден қ анаты болады».

Сө йтіп, Бенедикт ағ ай кү ллі ө мірін шыбын-шіркей, қ ұ рт- қ ұ мырсқ а сияқ ты жә ндіктер дү ниесін зерттеуге арнағ ан энтомолог болғ ан.

Бұ л жө нінде Бенедикт ағ айдың бітіретін тү к жұ мысы жоқ екен деуге болмайды, оның істейтіні кө п. Жә ндіктердің бұ л бө лімі он топқ а бө лінеді:

1 -топ – тү зу қ анаттылар (тарақ андар, шегірткелер, қ ара шегірткелер, тағ ысын тағ ылар)

2 -топ – тор қ анаттылар (арыстан, қ ұ мырсқ а, инелік)

3 -топ – жарғ ақ қ анаттылар (бал арасы, сағ ызақ, қ анатты қ ұ мырсқ а)

4 -топ – қ абыршақ қ анаттылар (кө белек)

5 -топ – қ атқ ыл қ анаттылар (қ андала, шегірткенің тағ ы бір тү рі, шіркей).

6 -топ – қ атты қ анаттылар (саратан қ оң ызы, алтын қ оң ыз) 7-топ – қ ос қ анаттылар (маса, шіркей, шыбын)

8-топ – желпуіш қ анаттылар (стилопс немесе желпуіш қ анатты)

9-топ – паразиттер

10 -топ – тө мен сатылы жә ндіктер (қ абыршақ қ анатты ұ сақ жә ндіктер).

Бірақ бір ғ ана қ атты қ анаттылардың тү рі отыз мың нан кем емес, ал қ ос қ анаттылар алпыс мың ғ а жетеді. Сондық тан да жұ мыс бір адамғ а артығ ымен жетіп жатыр.

Бенедикт ағ айдың ө мірі тұ тасымен тек қ ана энтомологияғ а арналғ ан. Ғ ылымның бұ л тарауына ө зінің кү ш-қ уатын тү гел бө ліп еді ол, ә йтсе де осы ғ ылыммен ояу кезінде ғ ана шұ ғ ылданып қ оймай, тіптен ұ йық тап жатқ анында да есі- дерті сонда болатын, тү сінде де ө ң шең шыбын-шіркей кө ретін- ді. Жең інің қ айырмасына, бешпентінің ө ң іріне, қ алпағ ының етегіне сан жеткісіз тү йреуіштер шаншулы болады. Бенедикт ағ ай қ ала сыртына шығ ып серуендеп қ айтқ ан кездерде, қ алпағ ын кө рер болсаң ыз, шыбын-шіркей жинағ ының қ оймасы екен дер едің із. Қ алпағ ының іші-сырты бірдей тү йреуішке шаншылғ ан шыбын-шіркей болатын.

Бұ л қ ызық адамның сыр-сипатын суреттеп, толық тыра тү су ү шін қ осарымыз, оның ерлі-зайыпты Уэлдондарғ а еріп Жаң а Зеландияғ а келгендегі мақ саты, тек қ ана энтомология ғ ылымы жө нінде жаң алық тар ашып, ғ ылымқ ұ марлығ ының шө лін басу еді. Жаң а Зеландияғ а бару сапары сә тті болып,

«қ азынасын» бірсыпыра сирек кездесетін шыбын- шіркейлермен байытып алып, енді осы бағ а жетпес байлық тарын ө зінің Сан-Францискодағ ы ү й мұ ражайына апарып, іріктеп тү рге бө лу ү шін тез қ айтуғ а асық қ ан-ды.

Миссис Уэлдон бө бегімен «Пилигримге» отырып елге қ айтқ анда, Бенедикт ағ ай да олармен бірге жолғ а шық қ андығ ы, ә рине, тү сінікті.

Миссис Уэлдон, жазатайым қ ауіп-қ атер тө не қ алса, Бенедикт ағ ай сү йеніш болар деп мү лдем ойламап еді. Енді, бір жақ сы жері, жылдың осы бір маусымында мұ хиттың

тым қ атты туламай тыныш жататын кезінде сенімді капитан басқ арғ ан кемемен рақ аттана сайрандап еліне қ айтатын болды.

«Пилигрим» ұ дайы ү ш кү н Оклендте тұ рғ ан кезінде миссис Уэлдон жолғ а қ ажетті шаруасын сақ адай сай етіп дайындап алды. Енді кемені бө гемей тезінен жө неп кеткісі келді. Жергілікті қ ызметкерлерімен есеп айырысып болды да, қ аң тардың жиырма екісі кү ні кішкене бө бегі Джекті, Бенедикт ағ ай мен негр кемпірі Нанды ертіп «Пилигримге» келіп орналасты.

Бенедикт ағ ай ө зінің арнаулы қ аң ылтыр қ албырғ а салып мойнына асып жү ретін бағ а жеткісіз шыбын-шіркей коллекциясының ішінде қ атты қ анатты, кө здері тө бесіне біткен ет қ оректі стафилин деген қ оң ыз да бар-ды. Ғ алымдар оны кү ні бү гінге дейін тек қ ана новокаледондық фаунағ а1тә н деп шамалап келген. Ол жақ та шақ қ анынан адам ө летін улы ө рмекші болады, оны Жаң а Зеландияның тұ рғ ын халық тары

– маорицтер «катипо» деп атады. Олар Бенедикт ағ айғ а сол ө рмекшіні де ала кетің із деп мә слихат еткен. Бірақ ө рмекші шыбын-шіркейлер тобына жатпайды, ө рмекші тә різдестердің тұ қ ымы ө зіне басқ а, улы ө рмекшінің ғ ылым ү шін ешқ андай бағ асы жоқ. Сондық тан да Бенедикт ағ ай ө рмекшіні қ омсынып коллекциясына қ осқ ысы келмей, одан гө рі Жаң а Зеландияның стафилин қ оң ызын бағ алы экспонат деп санады.

Ә рине, Бенедикт ағ ай коллекциясын қ амсыздандырып, ақ ша аямай тиісті жарнасын да тө леді. Бұ л коллекция оның ү шін «Пилигрим» трюмінде жатқ ан бү кіл кит мұ рты мен кит майынан анағ ұ рлым бағ алы еді.

Миссис Уэлдон жолдастарымен бірге кемеге келген кезде капитан Гуль жолаушыларғ а:

– Миссис Уэлдон, сіз мұ хитты кесіп ө ту ү шін

«Пилигримді» таң дадың ыз ғ ой, бұ л жауапкерлікті, ә рине, ұ ғ атын боларсыз, – деді.

– Капитан Гуль, бұ л сауалың ызды қ алай тү сінер екенбіз?

1 Фауна – қ ай жерде, қ ай елде болса да хайуанат дү ниесін фауна деп атайды.

– Мен мистер Уэлдоннан ешқ андай нұ сқ ау алғ аным жоқ, сондық тан сізге осындай сауал беруіме тура келді, бұ л – бір. Екіншіден, шындығ ын айту керек қ ой, қ ауіпсіздік жайына келгенде, жолаушылар тасу ү шін ә дейі жабдық талғ ан пакетботтан1шхуна-бриг кө п тө мен.

– Егер Джемс Уэлдон осында болса ойланбай-ақ, баласын ала менімен бірге «Пилигриммен» сапарғ а шығ ар еді, сіз бұ ғ ан қ алай қ арар едің із?

– Оғ ан сө з бар ма! – деді капитан Гуль. – Ө з бала- шағ ам болса, «Пилигриммен» мен де кү діксіз кете берер едім. Биылғ ы аушылық маусымын сә тсіз аяқ тағ аны болмаса,

«Пилигрим» – тамаша кеме. Ө зінің ү здіксіз бірнеше жыл басқ арғ ан кемесіне тең ізшінің сенімі кә міл, менің де

«Пилигримге» деген сенімім сондай. Миссис Уэлдон, сізге бұ л сияқ ты сауал беру себебім, ұ ятқ а қ алмайын, сіздің ә деттеніп қ алғ ан жайларың ыздың мұ нда болмайтынын алдын ала ескерткенім ғ ой.

– Капитан Гуль, егер кү ллі іс жағ дайдың қ олайлы- қ олайсыздығ ына тіреліп тұ рса, ондай нә рсе мені жолымнан қ алдыра алмайды. Мен каютаның тарлығ ы мен дастарқ анның олқ ылығ ына наразы болып капитанғ а маза бермейтін ерке жолаушы ә йел емеспін.

Миссис Уэлдон кө теріп тұ рғ ан бө бегіне бір қ арап алды да, сө зін қ орытты:

– Сө йтіп, капитан, енді жолғ а шығ айық!

Капитан сол сә тте зә кір кө теруге бұ йырды. «Пилигрим» кешікпей-ақ желкендерін кө теріп, Окленд портынан шық ты да, америка жағ алауына қ арай бет тү зеді.

Бірақ ү ш кү ннен соң шығ ыстан қ атты жел тұ рды, енді желге қ арсы жү зу ү шін кеме бұ рынғ ы бағ ытын амалсыз ө згертті. Сондық тан да ө з капитанының ырқ ына кө нбеген

«Пилигрим» ақ панның екісі кү ні таң ертең жоғ ары ендікке жетіп қ алды. Горн мү йісін айналып ө ткен кемелердің қ ай капитаны болса да, Жаң а Дү ниенің батыс жағ алауымен жү ретін тө те жолмен жү рмей, нақ осы бағ ытпен жү рер еді.