Кладак. Тут ужо не патрэбна вопытная рука

майстра-скульптара. Такая выпіловачная ра-

зьба магла выконвацца без асаблівай пра-

фесійнай падрыхтоўкі. Яе матывы ідуць не

з глыбіні народнай творчасці, а пераняты з

дрэнных гарадскіх малюнкаў канца 19 ста-

годдзя»29.

Калі гаворка ідзе пра рускі архітэктурны

дэкор, які мае багатыя традыцыі «глухой»

разьбы, то пэўны скептыцызм у адносінах

да прапілоўкі зразумелы, асабліва калі

мець на ўвазе масавыя безгустоўныя вы-

рабы ў стылі Гартмана і Рапета. Механічнае

выпілоўванне адвольных узораў насуперак

структуры матэрыялу пазбаўляе яго нату-

ральнай прыгажосці, асабліва пасля афар-

боўкі, што амаль заўсёды спадарожнічае

гэтаму віду архітэктурнага дэкору.

Аднак больш прадуктыўны заклік Г.Ва-

гнера «пераадолець голас чыста асабістага

густу» ў адносінах да прапілоўкі, якая з'яві-

лася чарговым этапам у развіцці архітэкту-

рнага дэкору, увабраўшы і перапрацаваў-

Дэкор франтона. 1950-я гады. Хлябы Пгн-

скага раёна.

Мастацкая апрацоўка дрэва

шы многія традыцыйныя матывы30. Боль-

шасць даспедчыкаў, у тым ліку і этнографы

(Т.Станюковіч, С.Раждзественская, Л.Мал-

чанава і інш,), таксама разглядаюць прапі-

лоўку як арганічную частку народнай куль-

туры. Гэта тым больш падыходзіць да бела-

рускага архітэктурнага дэкору, які амаль

не мае прыкладаў пышнасці і празмернас-

цяў у прапілоўцы (капі не лічыць некаторыя

ўзоры гарадской архітэктуры ўсходняй Бе-

ларусі). Як спушна адзначае Т.Станюковіч,

беларусы «не толькі авалодалі мастацтвам

узнаўлення пропільнай разьбы, якая ўвай-

шла ў моду ў тыя часы, але і творча развілі

яе ў дачыненні да свайго тыпу жыпля,

уключыўшы традыцыйныя элементы бела-

рускай арнаментыкі (змяіны, салярны і

тэкстыльны арнаменты), і ўзбагаціпі захо-

днеспавянскімі формаллі»31.

Адным з першых элементаў сялянскага

жылля, які за параўнаўча кароткі час за-

знаў прыкметныя канструкцыйныя змены,

было акно. На яго і звярнулі ў першую ча-

ргу сваю ўвагу народныя майстры, паколькі

ў жыллёвым будаўніцтве еўрапейскіх наро-

даў яно выконвала вядучую ролю ў ма-

стацкім вырашэнні фасаднай часткі жылля.

Канструкцыйныя змены выклікалі не

толькі павелічэнне памераў вокнаў. Хара-

ктэрнае для курных хат акно-адтуліна (што

захавалася ў гаспадарчых пабудовах і да

нашых дзён) саступае месца зашклёнай ка-

робцы, устаўленай у зруб і аформленай па

перыметры шалёўкай. Яно і з'явілася аб'е-

ктам дэкору. Аднак гэты працэс закрануў

далёка не ўсе рэгіёны Беларусі. На многіх