Майстры.

Прыкметныя змены ў становішчы каваль-

скага рамяства назіраюцца ў другой палове

17 ст. Частыя войны, эканамічны заняпад

гарадоў, скарачэнне рынку збыту моцна

падарвапі развіццё гарадскіх цэхавых рамё-

Акоўка дзвярэй царквы. Канец 19 cm. Ол-

туш Маларыцкага раёна.

стваў8. Вялікая колькасць рамеснікаў пера-

сялілася ў Рускую дзяржаву і на Украіну.

Аднаўленне рамесніцкай вытворчасці

стапа назірацца толькі ў сярэдзіне 18 ст. ў

сувязі з адноснай стабілізацыяй грамадска-

папітычнага становішча на Беларусі. Расце

колькасць рамеснікаў у гарадах, пераваж-

ную большасць сярод іх складаюць май-

стры па апрацоўцы металаў, у тым ліку ка-

валі9. Да ўжо вядомых металаапрацоўчых

спецыяльнасцяў дадалося чыгуналіцейнае

рамяство, якое зазнапа прыкметны ўплыў

Кавальства.

Становішча і характар кавальскага рамяс-

тва 19 ст. адпюстроўваюць усю скпада-

насць і неадназначнасць перыяду. Уключэн-

не Беларусі ў склад Расіі дапо больш тан-

ную сыравіну з паўднёварасійскіх і

ўрапьскіх заводаў у выглядзе фасоннага

Пракату10. Гэта, з аднаго боку, аблегчыла

работу кавапёў, з другога — вяло да маса-

васці і паточнасці рамяства. He садзейні-

чала яго развіццю канкурэнцыя з больш

таннымі прамысловымі вырабамі. Да сярэ-

дзіны 19 ст. спыняюць сваю дзейнасць

Фрагмент каванага дэкору. Канец 19 cm.

Олтуш Маларыцкага раёна.

Народнае мастацтва Беларусі

амаль усе рамесніцкія цэхі, гарадское ка-

вальскае рамяство становіцца заняткам

прыватных майстэрняў і невялікіх прадпры-

емстваў капіталістычнага тыпу.

Адначасова развіццё капіталізму, сацыя-

льна-эканамічныя змены ў вёсцы садзей-

нічапі пашырэнню сельскага рамяства. Калі

ў 1860-я гады на Рэчыцкім Палессі сяляне

карысталіся паслугамі местачковых май-

строў ці вандроўных цыганскіх кавалёў, то

ўжо праз два дзесяцігоддзі каваль11 са

сваёй кузняй быў амапь у кожнай вёсцы'2.

Яшчэ больш інтэнсіўна адбываўся гэты пра-

цэс у іншых рэгіёнах Беларусі. У 1860 г. ў

Гродзенскай губерні налічвалася 1298 кава-

лёў, з іх тры чвэрці — сельскіх13, у Магі-

лёўскай у 1880-я гады — 968. Асабліва

шмат кавалёў было ў Аршанскім (146), Ра-

гачоўскім (137), Гомельскім (162) паве-

тах14. Падобная карціна назіралася і ў іншых

губернях. Статыстычныя звесткі тых часоў

называюць кавальскі промысел сярод най-

Больш пашыраных.

Калі ў папярэдні перыяд сельскае каваль-

Скае рамяство нярэдка было дадатковым

Фрагмент акоўкі дзвярэй. 19 cm. Вялікія

Корчыцы Кобрынскага раёна.

заняткам да земляробства, то ў парэфор-