Мадэляваных галовак. У цэлым яны нагад-

ваюць пашыраныя ў многіх народаў Еўропы

вільчакі зааморфнага характару на стрэхах

жыллёвых пабудоў.

На Усходнім Палессі (як і на Левабярэж-

най Украіне) пераважаюць клямкі іншай

канструкцыі — у выглядзе рычага, прасу-

нутага скрозь дзвярное шула. Сярод іх су-

стракаюцца надзвычай цікавыя клямкі ў вы-

глядзе галовак вужоў ці бараноў. Выра-

шэнне не сілуэтнае, а скульптурнае, часта

Досыць вобразнае. На гэтую характзрную

асаблівасць клямак, што мае, несумненна,

даўняе і сімвалічнае паходжанне, звярнуў у

свой час увагу акадэмік М. Нікольскі: «У

Рэчыцы і ў вёсках вакол Рэчыцы яшчэ ў

1929 г. сустракаліся на варотах жалезныя

скобкі ў выглядзе вужоў і жапезныя клямкі

з галовамі вужоў і бараноў, зробленыя

рэчыцкімі кавалямі»21. Гэта прыклад жыц-

цёвасці старажытных вераванняў, якія нa

Палессі захоўваліся даўжэй, чым у іншых

рэгіёнах Беларусі. Такое ж вырашэнне кля-

мак адзначана і на Левабярэжнай Украі-

не22. Такім чынам, наяве кампактны рэгіён

іх бытавання. Варта адзначыць, што заа-

морфнае вырашэнне каваных архітэкту-

рных дэталяў у той ці іншай ступені характэ-

рна для многіх народаў Еўропы, але такое,

відаць, можна лічыць найбольш арыгі-

нальным і сваеасаблівым.

Мастацкая апрацоўка металу

У канцы 19 ст. пад уплывам горада ў ся-

лянскім жыллі, асабліва на дзвярах свірнаў,

пачынаюць з'яўляцца таксама ўнутраныя

накладныя замкі са спружынным ме-

ханізмам. Часцей за ўсё яны аберагапі ўва-

ход у мясцовую цэркаўку, касцёл, капліч-

ку. Такі замок складаецца з каробкі з ме-

ханізмам, дзвюх ручак, адна з якіх

выводзіцца на знадворны бок дзвярэй, і

ключавіны, што афармляе адтуліну для пра-

соўвання ключа. Кпючавіны звычайна заў-

сёды па-мастацку аформлены, бо займа-

юць прыкметнае месца ў знадворным дэ-

коры дзвярэй. Іх формы сведчаць пра

ўплыў і «высокіх» мастацкіх стыпяў, і мяс-

Цовых народных традыцый. Гэта прык-

метна, напрыклад, у афармленні сякера-

падобных, часам гравіраваных ключавін

Рускага народнага жылля — спрошчаных,

апе па-народнаму непасрэдных варыянтаў

тых узораў, якія аздаблялі дзверы ста-

ражытных мураваных храмаў. Ключавіны

На дзвярах беларускага народнага жылля

Таксама сведчаць пра тое, што народныя

майстры-кавалі звяртапі сваю ўвагу на ма-

нументапьныя пабудовы ранейшых часоў,

перш за ўсё барочныя. Ключавіны набыва-

Юць сэрцападобную форму з багата арна-

ментаванымі краямі або форму прамаву-

гольніка з простай прафіліроўкай па краях і

дэкаратыўна распрацаваным верхам, дзе

можна бачыць гапоўкі жывёл і птушак, на-

ват сілуэт чалавека, а на культавых збуда-