Жануарлардың адам қоғамына қосылу сатысы

А) Шамамен 400—200 мың жыл бұ рын Дюбуа «питекантропус эректус» — тік жү ретін маймыл адам деп атағ ан маймыл адам тіршілік еткен. Маймыл адамдардың ұ рпақ тары ежелдегі адамдар (палеолиттер), немесе неандертальдар деп аталғ андар. Неандертальдар бұ дан 250—400 мың жылдар бұ рын тіршілік еткен.

Неандертальдық ты сү йек қ алдық тары бойынша қ айта кұ растырғ ан кезде оның сыртқ ы тү рінің қ азіргі адамдарғ а ұ қ сас болғ аң дығ ы байқ алады.

Бұ дан 40 — 38 мың жыл бұ рын неандертальдық тардың ү рім-бұ тағ ы — қ азіргі типтегі адамдар — неантроптар (жаң а адам) тегі пайда бола бастады. Олар денелерін тік ұ стап қ озғ алатын болғ ан, маң дайлары кең, бет-ә лпеті қ азіргі адамдардікіндей. Бұ лар ақ ыл иелері, ездерінен бұ рынғ ылармен салыстырғ анда кө птеген тү рлі ең бек қ ұ ралдарын пайдаланғ ан.Ең қ арапайым ең бек қ ұ ралдарын жа-саудан бастап табиғ ат ерекшеліктерін материалдардың қ арсыласуын, механика заң дарын адамның алдына жайып салды. Сонымен, ең бекте сыртқ ы дү ниені тану қ ұ ралы ретіндегі сана қ алыптасады. Ең бекте адам ө зін-ө зі таниды, ө зінің табиғ и кү шін алдына қ ойғ ан міндеті мен ең бек материалдарына қ арай реттей білуге ү йренеді. Демек, ең бекте ө зіндік сана-сезім де қ алыптасады.

Сейлеудің қ алыптасуы адамның психикалық дамуындағ ы революция болды.

Сейлеу белгілері жоғ ары нерв қ ызметін жетілдіреді, соның нә тижесінде жануарларда болмайтын екінші сигналдық жү йе қ алыптасады.

Б) Ғ ылыми танымның ә дістері жалпы дең гейлері:

· жеке,

· жалпы ғ ылыми жә не

· жалпылама (философиялық) ә дістерге бө лінеді.

Жеке ә дістер нақ ты зерттеулердің тар шең берінде қ олданылады жә не зерттелетін объектілердің сапалық ерекшеліктерімен тығ ыз байланыста болады. Пә ндік бағ дарына қ арай зерттелу ү дерісіне: физикалық, биологиялық, ә леуметтік ә дістері қ олданылады. Мысалы, химиядағ ы валенттілікті табу, социологиядағ ы анкета жү ргізу ә дістері сияқ ты. Зерттелетін объекті мен оны зерттеу арасындағ ы тә уелділікті ескере отырып, зерттеуші объект пен ә дістің сә йкестілігін қ адағ алау керек.

Жалпы ғ ылыми ә дістер ғ ылыми зерттеулер аясында кең қ олданылады.

Ғ ылыми танымныӊ эмпириялық жә не теориялық дең гейлері [ө ң деу]

Ғ ылыми таным эмпириялық жә не теориялық дең гейлерге бө лінеді. Жалпы ғ ылыми ә дістердің кейбірі тек эмпириялық дең гейде (бақ ылау, эксперимент, ө лшеу), басқ алары тек теориялық дең гейде (идеалдау, формалау), тағ ы бірқ атары эмпириялық жә не теориялық дең гейде (модельдеу) қ олданылады.

Эмпирикалық ә дістер [ө ң деу]

Эмпирикалық ә дістерге тө мендегілер жатқ ызылғ ан: 1) бақ ылау – объективті шынайылық ты арнайы тү рде қ абылдау; 2) суреттеу – объектілер туралы мә ліметті табиғ и жә не жасанды тілдің кө мегімен бекіту; 3) ө лшеу- объектілерді ұ қ сас қ асиеттері немесе белгілері бойынша салыстыру; 4) тә жірибе жасау – қ ұ былысқ айталанғ ан кезде қ ажетті жағ дайлар қ айталакғ анына байланыстыө згерістерді арнаулы дайындалғ ан орындар арқ ылы бақ ылау.

Теориялық ә дістер (байқ ау, эксперимент, сипаттау, ө лшеу)
с) Синергетика (грек, synergtikos - біріккен ә рекет) — пә н аралық сипаттағ ы ғ ылым саласы; кү рделі жү йелердің ө зін-ө зін ұ йымдастыруы туралы ғ ылым,

Синергетика ұ ғ ымын 1971 ж. неміс физигі Г. Хакен енгізген.

Синергетика тұ рғ ысынан ә лемнің сан алуан болуы оның даму шарты, сондық тан саяси қ ұ былыстарды талдауда сан алуан факторларды, саясатқ а ө мірдің басқ а салаларының (экономика, экология, мә дениет, ә леуметтік сала, география, демография) ық пал ететінін есепке алу керек.

Синергетика ө лі табиғ аттың да, тірі табиғ аттың да ө здігінше ұ йымдасуының жү зеге асуына кө мектесетін бір жалпы механизімді ашып бергендей болды. Бұ л жағ дайда ол ө здігінше ұ йымдасу деп тепе-тең емес ашық системаның ұ йымдасуының тө менгі, қ арапайым формада ә лдеқ айда кү рделі жоғ ары формағ а ө здігінше ө туін тү сінеді. Бұ дан кез келген жү йе (система) синергетиканың объектісі бола алмайды, тек ашық жү йелер ғ ана, яғ ни сыртқ ы ортамен зат немесе энергия алмасатын жү йелер ғ ана оның объектісі болады.

Қ орытындылай айтқ анда, қ ұ былыстарды синергетикалық тұ рғ ыдан тү сінудің жаң алық тарына мыналар жатады:

а) Бейберекеттік табиғ атты бү лдіруші, қ иратушы ғ ана емес, сонымен бірге жасаушы даму тү рақ сыздық (бү лінушілік) арқ ылы жү зеге асады.

ә) Кү рделі жү йлер эволюциясының бір бағ ыттылығ ы, классикалық ғ ылым айтқ андай, жалпы ерекше емес, ерекше жағ дай, ө йткені кү рделі жү йелердің кө пшілігінің дамуы кө п бағ ытта болып келеді.

б) Даму эволюцияның бірнеше мү мкін бағ ыттарының ішінен кездейсоқ тық даму процесіндегі ө кінішті қ ателік емес, эволюция механизімінің біржағ ы.