V. Замацаванне новага матэрыялу. —Дзеці, зараз вам неабходна будзе прачытаць прапанаваныя тэксты, вызначыць аднакаранёвыя словы

—Дзеці, зараз вам неабходна будзе прачытаць прапанаваныя тэксты, вызначыць аднакаранёвыя словы. Затым спішыце тэкст, у выдзеленых словах абазначце канчатак і аснову.

І варыянт

Асаку каса касіла, асака касу прасіла:

— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)

ІІ варыянт

Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.

Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)

— Што такое аснова слова?

— Як выдзеліць аснову слова? (Змяніць форму слова, выдзеліць канчатак, потым абазначыць частку слова без канчатка. Гэта і ёсць аснова слова.)

Работа па групах.

— 3 якіх частак можа складацца аснова слова? Складзіце па схемах словы:

1-я група — спісаць, разабраць словы па саставу, карыстаючыся раней вызначаным парадкам разбору слова па саставу.

Прыпалкі, абвестка, падгор’е, згустак, прыпынак, падвячорак, нескладуха, пералаз.

2-я група — адказаць на пытанні адным словам, адказы запісаць, разабраць словы па саставу.

— Хто будуе дамы? (Будаўнік.)

— Хто працуе ў калгасе? (Калгаснік.)

— Хто працуе ў шахце? (Шахцёр.)

— Хго піша апавяданні? (Пісьменнік.)

— Хго іграе на цымбалах? (Цымбаліст.)

— Хто водзіць паязды? (Машыніст.)

— Хто водзіць самалёт? (Лётчык.)

VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія.

—Якую частку слова і чаму можна назваць «сувязным»? (Канчатак. Гэта частка слова служыць для сувязі слоў у сказах.)

— Ці існуюць словы без канчаткаў? (Існуюць. Напрыклад, нязмен- ныя словы.)

— Ці сустракалі вы словы без асноў? (Не.)

— Што такое аснова слова? (Частка слова без канчатка.)

— Яквыдзеліць аснову? (Змяніць форму слова, выдзеліць канчатак, по- тым абазначыць частку слова без канчатка. Гэта і ёсць аснова слова.)

— Што вас асабліва зацікавіла сёння на ўроку?

— Вы добра папрацавалі, дзякуй за ўрок. Мне было вельмі цікава і зусім няцяжка працаваць з вамі.

VII. Дамашняе заданне.

Практыкаванне № 59. с. 36.

Спісаць. Знайсці прыметнікі, разабраць іх па саставу.

Тэма: Аснова—частка слова без канчатка

Мэта: замацоўваць паняцце «аснова слова»; развіваць уменне разбіраць словы па саставу; фарміраваць арфаграфічныя ўменні па напісанні слоў з прыстаўкамі з- (с-), раз- (рас-), уз- (ус-); выхоўваць цікаўнасць да беларускага слова; узбагачаць лексічны запас.