Новыя пабудовы, кампенсуючы недахоп

мастацкіх вырабаў прамысловай вытвор-

часці. Менавіта да гэтага перыяду адносіц-

ца росквіт гэтага віду народнага мастацтва.

Распісныя дываны характэрныя практычна

для ўсёй Беларусі, аднак у многіх рэгіёнах

Гэта была хутчэй спарадычная, самадзейная

з'ява, чым масавы, традыцыйны від наро-

днага мастацтва. Апошняе датычыць хіба

што заходняй часткі Паазер'я (Докшыцкі,

Глыбоцкі, Пастаўскі, Мёрскі, Браслаўскі,

Мядзельскі раёны), дзе мастацтва роспісу

дываноў было масавай з'яваю, з характэ-

рнымі мясцовымі традыцыямі і тыповымі

асаблівасцямі.

Калі польскія і ўкраінскія роспісы засноў-

валіся на традыцыях дэкору сцен жылля і

вясельных куфраў, то паўночнабеларускія

маюць сваю крыніцу. Як ужо адзначалася,

у беларусаў роспісы жылля не сустрака-

ліся, не характэрныя для Паазер'я і распіс-

ныя куфры. У той жа час бытавалі арыгі-

Нальныя прыложкавыя дываны, выкананыя

паліхромнай вышыўкай гладдзю па чорным

фоне. Гэтыя досыць дэкаратыўныя, апе

працаёмкія ў выкананні вырабы, відаць, і

паспужылі асновай для роспісу дываноў.

Адносная даступнасць алейных і клеевых

фарбаў, параўнаўчая непрацаёмкасць вы-

канання далі магчымасць распісным дыва-

нам скласці сур'ёзную канкурэнцыю вы-

шываным, а неўзабаве і наогул іх вы-

цесніць.

З'яўляючыся па ступені пашырэння маса-

вым, мастацтва роспісу дываноў тым не

менш не было ўсеагульнай справаю, як,

напрыклад, ткацтва. Звычайна ў кожнай вё-

сцы, a то і ў цэлым наваколлі сваім май-

стэрствам выпучапіся 1—2 майстры ці май-

стрыхі, якія выконвалі заказы суседзяў ці

знаёмых. Гэта Л.Ючковіч і А.Багаткевіч

(в.Курдзекі Докшыцкага раёна), М.Маро-

зька (в.Пестуны Мёрскага раёна), Ф.Суха-

віла (в.Бабруйшчына Глыбоцкага раёна),

Г.Курыловіч (г.Шаркоўшчына), М.Папок

(в.Ляшчынск Мядзельскага раёна) і інш.

Аўтараў многіх работ вызначыць немаг-

Чыма.

Пры ўсёй разнастайнасці і індывідуаль-

Роспіс

насці почыркаў і манераў кожнага майстра

паўночнабеларускія дываны вылучаюцца

тыпова мясцовымі асаблівасцямі, што аб'я-

дноўваюць іх у адзіную групу. Падобная

кампазіцыя і матывы дэкору характэрныя і

для некаторых роспісаў Польшчы, аднак

паўночнабеларускія вылучаюцца большым

мастацка-стылістычным адзінствам. Калі

польскія роспісы на працягу паўстагоддзя

прайшлі шлях ад стылізавана-геаметрычных

да арнаментальна-дэкаратыўных формаў

распінна-зааморфнага характару, а за-

тым — да ілюстрацыйна-натуралістыч-

ных40, то беларускія ўстойліва трымаліся

арнаментальна-дэкаратыўных кампазіцый

расліннага характару, толькі зрэдку адхіля-

ючыся ў бок сюжэтна-тэматычных, яўна са-

мадзейнага плану. Храналагічна розніца

толькі ў тым, што фон даваенных дываноў

звычайна белы ці шэры, з нефарбаванага

палатна, пасляваенных, перыяду росквіту

гэтага віду народнага мастацтва, — чорны,

кампазіцыя больш адпрацаваная і даскана-

Лая.

Асноўны матыў распісных дываноў —

А.К і ш. Дыван *Рай*. Фрагмент. 1930-я га-

ды. Слуцкі раён.