Кояш җилләре. 9 страница

Ә казанны кадерлә п ө йнең тү рендә саклыйлар. Вакыт - вакыт кулларына алалар, тузаннарын сө ртә лә р. Ә кадерле кунаклар килсә, бә йрә мнә рдә яки туйларда гына ризык пешерә лә р икә н. Сә яхә ткә яки кунакка барганда да ү злә реннә н калдырмыйлар. Рә шит бабай нә селенең уң ышын да, халкының бә хетен дә шул изге казанда кү рә.

Бу тө нне мин йоклый алмадым. Кешелә р кайларда гына яшә милә р. Туган иллә реннә н ераграк булган саен алар ү з теллә рен югалтмаска, аның мә дә ниятен, моң ын онытмаска тырышалар. Ә бу казан безгә ү зебезнең миллә тебезне искә тө шерә торган бә һ ә сез истә лек.

Икенче кө нне Рә шит бабайдан:

-Бабакай, димә к, сездә татар каны гына тү гел, һ инд каны да бар, - дидем.

-Һ индныкы гына тү гел, тө рки- гарә п- фарсы каннары да ага ә ле миндә. Мин моның белә н хә тта горурланам да. Ә син, кызым, шуны ә йт ә ле миң а.Син менә ә йтә аласың мы чиста тө рек, яки фарсы, яки гарә п бардыр диеп? Юк, кызым. Алай булса, без тә нсез һ ә м җ ансыз бер ө лешкә генә ә йлә нер идек. Без бит тө рки тамыр, без бит бербө тен, - диде ул йомарланган кулын горурлык белә н ө скә кү тә реп.

Менә без кызым белә н тагын юлда. Кайтыр юлда. Бу бер атна миң а бер елдай озын да, бер сә гатьтә й кыска да тоелды. Кү пме яң а кичерешлә р, очрашулар, дуслар, уйлар, тойгылар бирде миң а бу сә яхә тем. Ү земнең туган илемнең кайсы гына почмагына барсам да ү з итә лә р икә н мине. Туганнарыдай кабул итә лә р. Кешене рухи якынлык берлә штерә дилә р. Бу чыннан да шулайдыр, югыйсә мин бер атна эчендә шушының кадә р дуслар таба алыр идемме? Яшә сен туган илем, туган җ ирем, туган телем! Алар минем барлыгым һ ә м берлегем. Казанлы татар илендә яшә п, татар телендә сө йлә шү че, ундү рт буын татар бабаларымны белү че татар канлы татар кызы мин!

Урман сере

Сихерле дә, тылсымлы да син урман... Нарат агачларының ябалдашлары кү ккә тигә н җ ир! Табигатьнең уянып сө енеч ө стенә сө енеч ө стә гә н мә ле. Ә һ ава... Шушы искиткеч һ ава җ аннарны сә мави итә, кү ң елгә нур ө сти, кешене илаһ и итә. Сукмак та сала алмаслык чытырманлыкта ниндидер ә кияти мизгел кү згә ташлана. Карт ябалак кө ндез кү рмә ү сә бә пле ү зенең тирә н йокысына талган. Агачларның җ илдә бер яктан икенче якка бө гелеп шаулашканын да ишетми ул.

Аң а дө нья тү гә рә к, ай да тү гә рә к. Ү зенең сү релмә с нурлары белә н бар Җ иһ анны яктырта ул. Яктырта да, ү зенең нурларына коенучыларны барлый.

Ай нурында гашыйклар коена. Серле Ай аларның мә хә ббә тлә ренә шаһ ит. Ул аларга карап бер сө енә, бер кө енә. Бә хетле мизгеллә рдә бераз кызарып китә дә яң адан агара.

Ай йө зә, йө зә, йө зә... Тө ндә зә ң гә р киң лекнең иң зур сә яхә тчесе Ай. Ул ү зенең юлындагы бар нә рсә гә сердә ш, кардә ш...

Нинди кодрә тле син, Ай! Тулган вакытың да ничек якты син! Синең нурларың а чумасы, тауларың дагы Зө һ рә кызны кү рә се килә.

Нинди икә н соң ул Зө һ рә кыз? Бик ягымлы, мө лаем микә н? Ә ллә инде бераз ачулы, ярсулыдамы? Юктыр... Белеп булмый. Мә ң гелек сер бу. Ай да, серле тавында иң нә ренә кө янтә - чилә к аскан Зө һ рә кыз да, бар да могҗ иза. Кү к тә, бар Җ иһ ан да, Киек Каз юлы да- барысы да тирә н бер сер!

Могҗ изалар иле - җ ангалак буйлап бер кыз атлый. Ө стендә сә лә мә лә неп таркалып беткә н кү лмә к. Кү лмә ге гә ү дә сенең кайсы ө лешен каплый, кайсысын шә рә итә. Ай яктысында бө дрә лә неп бил турысына кадә р сузылып тө шкә н чә члә ре ефә ктә й ялтырап китә лә р. Башын югары чө йгә н кылычтай гә ү дә се салмак кына ә ле уң га, ә ле сулга чайкала. Адымнары нык, хә рә кә тлә ре җ итез, куркусыз карашлы бу кызның тө нге тайгада бер ү зе булуына ышанып та бетеп булмый хә тта. Кайдандыр ниндидер җ анвар ү кергә н тавышка да исе китмичә алга атлый бирә ул. Яшел яфраклы ботаклар аның тыгыз тә нен сыйпап калалар. Тө нге тынлыкны ярып кычкырган ябалакларга да игътибарын юнә лдерми горур кыз. Кайдан сукмак кү рә, кайдан юлны абайлый? Карап торсаң - агачлар аң а ү злә ре юл бирә сыман. Нә рсә аның кү ң елендә ышаныч уята? Нә рсә дә рт ө сти?

Ашыгыч адымнар белә н алга барган кызның юлын шың шыган бү ре баласы бү лде. Ул ү зенең еламсыраган тавышы белә н ярдә м кө тә иде. Кыз тавыш килгә н якка атлады. Чыннан да кыз барган юлдан ерак тү гел генә бер бү ре баласы бө гә рлә неп шың шып ята. Кыз аның янына ү зенә бер тавыш чыгарып якын килде дә аны сыйпап кулларына алды. Арткы тә пиенә кулын тидергә н саен бү ре баласы сикереп китте. Ярасы бик ү к зур тү гел, шулай да аны карыйсы бар иде. Кыз агачтан ү релеп яфрак алды, аны тө йде, иелеп җ ирдә н ниндидер ү лә н алды, аны ө стенә каплады һ ә м кү лмә геннә н бер буй чү прә к ертып алып аны бә йлә п куйды. Кечкенә җ анвар тынычланды, шың шуы басылды, йокыга киткә ндә й тоелды.

Кыз бераз җ анварга карап утыргач та торып юлын дә вам итте. Җ анвардан рә хмә т катыш җ ан авазы гына ишетелеп калды. Ә бү ре баласының анасы эшнең нидә икә нлеген аң лап, баласын коткаручыга рә хмә т укый иде.

Нурсилә юлын дә вам итте. Ә ле моның белә н генә бетмә гә н икә н, каршысына ниндидер җ анвар килә иде. Җ анвар кө чле, атлаган адымнарыннан ук ниндидер сихри кө ч бө ркелә. Ә йе, ә леге кө чле җ анвар урман патшасы Арыслан иде. Ул горур кыяфә тен бер дә ү згә ртмичә каршысына килгә н кешене сизеп бераз гына адымнарын ә керенә йтте, иснә нә башлады. Каршысына килгә н кызның янына ук килеп җ итеп кулларыннан иснә де.

Юк икә н, тими, таный икә н ич ул аны. Кызның кулыннан иснә гә ч тә арткы аякларына утырып, авызын бер ачып, бер ябып ү залдына иснә неп утыра башлады.

Нурсилә не барлык җ анварлар да таный, аң а берсе дә кагылмыйлар иде.

Урман патшасы янында кыз ү зен тагын да кө члерә к итеп тойды. Кинә т кенә җ ил исеп куйды.Җ ил белә н килеп борынына килеп бә релгә н истә н Нурсилә янә шә дә генә кү л барлыгын тойды. Су ө стеннә н килгә н дымлы һ ава аның борынын кытыклады. Шул якка таба атлады. Чыннан да ерак тү гел бик зур бү лмаган эң гер- мең гер вакытның серлелеген ү з эченә алган кө меш кү л җ ә йрә п ята иде.

Вак дулкыннар уйнаклаган кү лгә ничек килсә шулай, адымнарын да ү згә ртичә кереп китте кыз. Кергә н саен гә ү дә се су эченә кү мелә барды. Кинә т чалкан ятып бернинди хә рә кә тсез йө зә башлады. Кыз кү лнең рә хә тлегеннә н, кү л ү зенең дулкыннары арасында йө згә н урман кызын тоюдан дулкыннарын уйнатып кызны бишегендә тирбә тте. Нурсилә килгә нче кү л ө стендә сикерешкә н балыклар аның гү зә ллеген кү реп кү лнең читенә генә барып кызны кү зә ттелә р. Кү л камышлары ә керен чайкалып ү злә ренең шаулары белә н аң а кү л җ ырын кө йлә делә р. Агачлар бу тынычлыкны бозмаска тырышып яфраклар гына яфракларга бә релә лә р. Ай нурларында кө мешлә нгә н зә ң гә р кү л бу искиткеч кызны кочагына алып йө здерә. Кызның су ө стеннә н юкка чыгып- чыгып йө зү енә кү ң елгә “ә ллә су кызымы икә н бу? ” дигә н уйлар килә. Лә кин бит бу чын- чынлап адә ми зат! Кеше! Ай нурында кү лдә коенган кыз чын- чынлап адә м баласы.

Эх! Нинди гү зә л син дө нья! Искиткеч син, Адә м баласы! Нинди могҗ иза шушы җ ирдә, шушы дө ньяда кеше булып яшә ве!

Нинди җ иң еллек белә н кереп киткә н булса, шундый тизлек белә н кү лдә н чыгып, кү лмә геннә н шыбырдап аккан суга игьтибар да итмичә юлын дә вам иткә н кыз туктамыйча алга атлады. Ай нурларына кү мелгә н кү л суы кызның тә ненә шулкадә р рә хә тлек биргә н иде ки, Нурсилә бер мә л тә нен тоймыйча, кү ктә ге болыт сыман җ иң еллек белә н барды. Шушы сә мави хә лә т аның тә нен һ ә м уйларын тынычландырды, сафландырды.

Кайдандыр мә че башлы ябалак ухылдап су белә н сафланган кызны сә ламлә де. Нинди гү зә л дө нья! Нурсилә һ ә р ү лә ннең, һ ә р бө җ ә кнең, һ ә р хайванның яшә вен җ аны- тә не белә н тойды. Алар да аны сә ламлилә р иде.

Куаклар арасындагы шә ү лә янына килеп җ иткә ч тә кыз туктап калды. Аның каршында олы яшьлә рдә ге хатын - кыз басып тора иде. Алар ым кагып исә нлә штелә р, бер- берсенең кулларын кысыштылар һ ә м кочаклаштылар. Бер мә л тын гына кү злә ренә карашып тордылар һ ә м кыз ә леге хатын- кыз артыннан юлга кузгалды. Ай аларга юл кү рсә теп барды. Бер сү зсез барганнан соң алар карурманны чыгып урманга терә леп ү к торган тауларга таба атладылар. Тау куышы янына килеп туктадылар. Карты артына да ә йлә неп карамыйча тау куышына кереп китте. Ә Нурсилә артына ә йлә неп карады. Урман тыныч, таулар арасында шикле җ ан иясе юк иде.

Кергә ч тә салкын мә гарә ү зенең билә мә лә рендә кеше атлаган саен кайтаваз бирде. Кайдандыр тып та тып тамчы тамган тавыш ишетелде. Бераз ара узгач алар бер ишек янына килеп туктадылар. Ишекнең урта бер җ иренә басып уң аяк белә н ө ч тапкыр җ иргә типкә ч тә ишек бер яктан икенче якка ачылып китте. Аннан ак чә члә ре алдына- артына сузылып- сузылып тө шкә н карчык килеп чыкты. Ул инде бик карт, яшенең ничә дә икә нлеге аң лашылмый да. Карчык бик ябык, чә члә ре ап-ак һ ә м озын, кү злә ре диң гез тө беннә н ялтыраган эң җ елә рдә й тө птә н ялтырыйлар. Чандыр гә ү дә сенә япкан ә йберлә ре берничә кат һ ә м калын иделә р. Карт булуына да карамастан, бө крә ймә гә н, тө з гә ү дә се һ ә м елмаюлы карашы аны яшә ртеп кү рсә тә лә р. Килеп чыккан карчык янына килү челә ргә сакчыл караш ташлап баштан берсенә, аннан икенчесенең җ илкә сенә уң кулын куйды. Бу аларның исә нлә шү лә ре иде.

-Исә нме, Анакай! - диде картырагы.

-Исә нме, кызларым! - диде карчык икесенә дә серле елмаеп, - мин кушканнарны ү тә дегезме?

-Кушканың ны ү тә дек, ерак тауда булдык, - диде олысы.

-Бернә рсә не дә ялгышмадыгызмы? Тө гә л ү тә дегезме?

-Юк, юк бар да яхшы.- диде олырагы һ ә м кулындагы тө ргә кне карчыкка сузды.

-Бү ген һ ава торышы уң ай тү гел, - диеп сү згә кушылды Нурсилә. -Айның икенче чиреген кө тә се калган.

-Бар да яхшы булачак, - диде карчык.

-Ярый, без китә торыйк, - җ ил- давыл кузгалырга тора.

-Ә ллә бераз тоткарланасызмы? - диде карчык.

-Юк инде, кө теп тормыйк, китә торсак яхшырак булыр, - диделә р алар бертавыштан диярлек.

Алар мә гарә дә н чыкканда кө н инде кичкә авышкан, кояшны болытлар каплаган, җ ил кө чә йгә ннә н- кө чә я бара иде.

Карасу болытлар ә рле- бирле йө зә лә р. Ә аларның иң карасы кояш турысына килеп җ иткә ч дө нья караң гылыкка чумды.

Урманда яшә гә н, андагы тормышны аң лаган кеше анда саклык белә н генә басып йө ри, чө нки атлаган саен кемнең дер ө е, йорты җ имерелә, яисә ү лә ннә р сына. Шуң а да алар табигатьтә н кичерү ен сорап кына атлыйлар. Урман кешесе бар нә рсә не сизә, тоя. Аз гына булган ү згә решкә дә сө енә, шатлана. Табигатьне бар нечкә леклә ре белә н аң лый. Ү зен дә шул дө ньяның бер ө лешенә саный.

Шулвакыт бө тен дө ньяны яктыртып яшен яшьнә де, кү к кү крә де, нидер шартлады, нә рсә дер ө зелде, сынды. Карт ө янкенең ябалдашы шартлап ярылып сынып тө ште. Кинә т шаулап чилә ктә н койгандай яң гыр ява башлады.

Табигатьнең болай шаяруына Нурсилә һ ә м аның ә нисе Баһ адә р игътибар да итмә делә р, ү з юлларында булдылар. Барыр юллары ерак, омтылышлыры кө чле иде. Ничек тә булса бү генге тө ндә елга ярына барып җ итә ргә кирә к.

Ә ниле кызлы бер- бер артлы алга бардылар. Бераз барган саен туктап кайсыбер агачларга кагылып нидер барладылар. Ә бу исә аларның тө ньяк белә н кө ньякны аерулары, дө рес баруларына инанулары иде. Куе чытырманлык, ауган агачлар аларның юлларына киртә булсалар да, Нурсилә дә, Баһ адә р дә армадылар, талчыкмадылар. Бер ике сә гать узган саен туктап чишмә суы эчтелә р. Чишмә суы искиткеч кө ч бирә, тынычландыра иде.

Тө не буе бара торгач таң сызыла башлады. Таң аткан гү зә л сихри мизгелне ү з кү злә ре белә н кү ргә н кешелә р генә аң лый торганнардыр. Тө нге кү кнең кө нчыгышы агара, аннан аклана башлый. Кошлар сайравы да ү зенә бер тө рле сихри. Таң атуга кушылган авазлар ал шә фә къкә кушылып ү зенә бер тө рле илаһ илык тудыра.

Шә фә къ алланган мизгелдә диң гез ярына барып җ иттелә р ана белә н кыз. Елга ярында суда кө ймә чайкала иде. Җ айлап кына кө ймә гә утыргач алар икесе дә ишкә клә р белә н ишә башладылар. Диң гез иртә се дымлы һ авада салкынча иде. Тын диң гез ө стен икегә ярып узды кө ймә.

Ә ле йө зә ргә дә йө зә ргә. Шуның ө чен урманнан алар ү злә ренә ризык, су алганнар иде.

Диң гез ө сте карасу- зә ң гә р тө стә. Ө стендә вак дулкыннар уйный. Тынлыкны бозып ара- тирә я балык сикерә, я булмаса акчарлаклар очып уза. Ө стә н кыеклап карап кына узалар да, искә рмә стә н суга тө шеп балык элә ктерә лә р. Бу- аларның яшә ү ө чен ризык табу ысуллары. Тө не буе йокламый җ ә яү килү дә нме, иртә нге саф һ аваданмы, Нурсилә ә леге кү ренешлә рне карап бара торгач йоклап китте. Диң гез ө стендә ге җ илә с һ авада йоклау ү зе бер рә хә тлек бирә иде.

Менә алар утрауга барып җ иттелә р. Баһ адә р тө нлә йокламаган булуына да карамстан уяу иде. Шулай да бер мә лдә генә кү злә рен йомып ак болытларга барып килде. Бу аң а кө ч ө стә де. Утрауга барып җ итә р алдыннан гына Нурсилә уянды. Уянганнан соң ике кулын ике якка сузды, тирә н итеп сулыш алды, ө скә кү тә релде. Аякларына басып сикереп ә йлә неп аласы да килгә н иде дә, кө ймә дә икә нен исенә тө шереп тукталып калды. Чө нки һ ә р иртә дә йокысыннан торгач та кү негү лә р ясый ул. Бу исә җ анына, тә ненә ял бирә, кө ч ө сти, килергә җ ыенган авыруларны куркыта. Шуның ө чен дә һ ә р кө нне иртә н ясый иде бу кү негү лә рне Нурсилә.Ул гына тү гел, ә нисе дә, мә гарә дә ге йө здә н узган ә бисе дә эшлилә р иде бу кү негү лә рне.

Утрауга аяк баскач та, кө ймә не ярга тартып чыгардылар. Тын гына торып мондагы хә лне тикшерделә р, барысы да тә ртиптә ме, ул- бу юкмы?

Барысы да тыныч тоелды. Алар ү злә ре белгә н сукмаклар буйлап алга атладылар. Аларны сә ламлә ү ө чендерме, агачтан –агачка кошлар кунды. Кайберә ү лә ре игътибар да итмичә сайрауларында булдылар. Менә алар бер аланга барып җ иттелә р.

Алан уртасында зур бер кара таш бар иде. Як- якларына баганалар утыртылган.

-Кичә, айның ө ченче яртысында эшлә нергә тиеш иде бу...- диде Баһ адә р.

Килү лә ренең бушка булганлыгын аң лап алар юлга кузгалыр алдыннан бераз ял итеп алу максатыннан алан читенә утырдылар.

Кинә т ү лә н арасы кыштырдап куйды. Аннан ялтырап торган елан килеп чыкты. Ишетелер- ишетелмә с кенә ыслады да кире ү лә н арасына кереп качты.

Алар урыннарыннан кузгалып елан киткә н якка таба атладылар. Барган саен борыннарына ниндидер ис килеп бә релә барды. Шул ис буйлап бара торгач ниндидер кыя таш янына килеп чыктылар. Кыя таш янында алар карт ә би кушкан ү лә ненә рне җ ыйдылар.

Утраудагы агачлар шаулаштылар. Һ ә рбер агачның ү зенә генә хас булган шавы бар. Бик игътибар белә н тың лаганда аерып була моны.

Урманда шулай инде, кояш яктыртса да, җ ылытмый, чө нки моң а агачлар комачаулый. Ниндидер салкынлык... Кинә т кенә Баһ адә ргә салкынча булып китте. Кешенең тә н тө зелеше шундый инде: яшь чагында аның каны кайнар була, шуң а да ул ө шеми. Ә картайган саен кан да суына. Шуң а да җ ылы кө ннә рдә дә карт кешелә р киенеп йө рилә р, эшилә р.

Бар иде бит Баһ адә рнең дә каны кайнап торган яшь чаклары. Бернидә н дә курыкмый, бернигә дә карамый торган ут чә чеп торган чаклары. Аның янында яшьтә ш малайлары да дерелдә п тора иделә р. Бер нә рсә булса да элә гә иде ич аң ардан.

Менә шуң а да ут чә чеп торган кызны авылның иң кыю егете яр итте дә инде. Баштин - аяк гашыйк булган егеткә кыз да шуның белә н ү к җ авап бирде. Яратмаслык та тү гел иде шул Мә снә ви. Авылның менә дигә н батыр, кыю, типсә - тимер ө зә рдә й егет солтаны иде.

Лә кин ө йлә нешеп сө ю диң гезендә бергә лә шеп озак йө зә ргә туры килмә де аларга. Кешелә рдә н тынгылык булмады. Бу адә м балаларының урлашу, ү терү белә н яшә гә н чорлары иде. Кешелә рне кызгану, мә рхә мә т хислә ре юк мә гънә сендә. Ә курку, куркыту хислә ре ө стенлек иткә н чорлар...

Нурсилә нең бабасын да шушы чорда ү терделә р. Гаилә сен ачтан ү термә с ө чен кесә сенә бө клә п тыккан бер уч бодай ө чен суга батырдылар. Ә ә тисе гаилә сен карап кө не- тө не эшлә де. Йө рә ге чыдамады. Кө ннә рдә н бер кө нне ул туктады.

Бер яшьлек кызы Нурсилә не тотып калган Баһ адә рне иренең кабере ө стенннә н таң атканда гына алып кайттылар.

Ул заманда ир- атсыз гаилә дә яшә ү мө мкин тү гел иде.Каһ ә рлә нгә н ә би, кыз һ ә м оныкның урманга чыгып качудан башка чаралары калмады. Нурсилә не ү стерергә кирә клеге аларга кө ч бирде.

Урманда яши башлаган вакытта алар һ ә рбер тавышка игътибар итеп, куркып яшә делә р. Урман тавышларыннан бигрә к алар кешелә рдә н куркалар иде.

Урман аларны яшереп кенә дә калмады, ашатты, эчерде. Тора- бара алар кайсы ү лә ннең агулы, кайсысы ашарга яраклы икә нлеген аерырга ө йрә нделә р. Салкыннан һ ә м ачлыктан куркуларыннан алар урманнан чыгарга да телә мә делә р.

Кайбер кешелә р аларны саташканнарга санадылар. Урманга җ илә к, гө мбә җ ыярга барганда кү рсә лә р, тизрә к качарга тырыштылар.

Актамыш хан нә селе кешелә ре булулары белә н Мә риямә карчыкның алтын – кө мешлә ре сакланып калган иде. Кайчакларда шуларны сатып, аннан килгә н акчага тоз, шырпыга авыл кибетенә кеше йө рми торган чакны сагалап торып Баһ адә р битен яулыкка тө реп кенә йө рде.Аны кү ргә н кешелә р:

-Сихерче, урман сихересе. Качыгыз, сихерлә мә сен, - диеп кычкырып калалар иде.

Мә риямә карчык кошлар тотарга ө йрә нде. Авылдан киткә ндә ү злә ре белә н алган казанга ут асып шунда пешереп ашап, урман нигъмә тлә ре белә н кө н кү рә лә р иде.

Башка бер кем белә н аралашмасалар да, телне онытмадылар. Мә риямә карчык Нурсилә гә дә җ ырлар, шигырьлә р ө йрә тә иде.

Ике яшендә урманга киткә н Нурсилә чын- чынлап урман кызы булып ү сеп җ итте. Иртә дә н кичкә чә табигать кочагындагы кызыксынучан кызның барлык игътибары һ ә м юанычы кошлар һ ә м җ ә нлеклә р иде. Алар аң а башта сагаеп, ажгырып карасалар да, тора- бара иялә штелә р.

Урман ү семлеклә ре ачыклыктагы ү семлеклә рдә н аерылалар. Алар озынаеп, сузылып кояшка тартылып ү сә лә р. Ү лә ннә р дә кешелә р кебек ү к кояшсыз яши алмыйлар. Урманда ү семлеклә р дә, агачлар да озаграк ү сә. Чө нки кояш нурлары һ ә м яктылык җ итми.

Тора – бара кыз җ ил аша һ ава торышының торышы, хә веф- хә тә р, яң гыр буласын алдан белә торганга ә йлә нде. Агачлар һ ә м чә чә клә ргә карап кайчан юлга чыгарга, кайчан ә йлә неп кайтырга икә нлеген аң лый башлады. Елга сулары да һ аваның ничек ү згә рә сен аң а алдан хә бә р итә лә р иде. Шулай итеп кыз табигать баласына ә йлә нде. Урманда ү скә нгә дерме, ул бераз кыргый, табигатьтә н һ ә м ү зеннә н кала бернигә дә, беркемгә дә ышанмый иде. Озын кара керфеклә ре арасыннан караган ялкындай кү злә ре кайчакта кояштай балкыйлар, ә кайвакытта Ай нурыдай сагышка чумалар иде. Мә җ нү н талга охшаган озын чә члә ре диң гез дулкыннарын хә терлә тә лә р. Адымнары горур, салмак, сыгылмалы. Аны бер тапкыр кү рү дә кешенең башын ә йлә ндереп кенә калмыйча, дө ньясын оныттыра иде. Бу вакытта ө стендә ге ертылып беткә н кү лмә ге дә аның чибә рлегенә киртә була алмый иде.

Менә шулай бер кө нне урман уртасындагы болында чә чкә лә рдә н такыя ү реп йө ргә ндә аны ял итә ргә утырган геологлар тө ркеме кү реп алды. Аларның кайберлә ре йоклый, ә кайберә ү лә ре башкаларга комачауламас ө чен тын гына ял итә лә р иде.

Геологлар арасындагы яшь кенә егет кү реп алды кызны. Болында чә чкә лә р җ ыйган бу сылу кызны кү ргә ч тә ул аның кү злә рендә ге нурны тойды. Аннан соң чә члә ренә игътибар итте, гә ү дә сенең матурлыгына хә йран калды. Ул гипнозга бирелгә ндә й булды. Боларның барысын да бер мизгел эчендә кү ң еленнә н ү ткә рде ул. Аптырады, ү ткә н тө ндә дә начар йоклаганлыктан, ә ллә инде саташам дип уйлады.

Чө нки җ ангалакта бер ялгызы гына йө ргә н кызны кү рү тү гел, хә тта ишеткә не дә юк иде. Бу ялгыз кызлар йө ри торган җ ир тү гел, кө ек җ анвар оясы. Монда уйнап йө реп булмый. Һ ә р мизгел – яшә ү ө чен кө рә ш.

Ә менә кыз йө ри. Егет ә ллә тө ш кү рә мме дип ү зен чеметеп тә карады. Юк ул ү з акылында һ ә м һ ич кенә дә ялгышмый иде. Моның асылына тө шенү ө чен ул урыныннан сак кына торып кызга якынырак атлады. Барган саен бу кыз аң а ә кияттә ге гү зә л алиһ ә не хә терлә тте. Егетнең килгә нен абайлап алган кыз бер сулышта юк булды.

-Чыннан да саташам икә н, - диде егет бер мизгелдә юкка чыккан кызга аптырап.

-Кү земә генә кү ренде, шулай була ул тө нлә йокламасаң, кү зең ә ә ллә нилә р кү ренә, - дип ү зен битә рлә де ул.

Шулай да кыз егетнең уеннан бер дә китмә де, ә киресенчә ул аның хыялына ә йлә нә барды. Бар җ аны- тә не белә н аны кү рә се, кем икә нен белә се, моның ә кият кенә булмавын телә де ул. Тө шендә дә кызны кү реп саташты. Бер елы шулай ү теп китте. Икенче елны да бригаданы кызны кү ргә н урманга барырга кү ндерде. Тө рле сә бә плә р уйлап тапты, алай итте, болай итте, тә ки ү зенекен итте. Лә кин кыз очрамады. Ул аны бар җ ирдә н эзлә де. Җ ангалакны аркылыга да буйга да ү ттелә р, лә кин тапмадылар. Инде эшлә ре бетте, китә р кө ннә ре дә килеп җ итте. Бригаданың кирә к- яраклары кү бә йгә нә н кү бә еп, кибеткә барырга кирә к иде. Ерак булмаган авыл кибетенә юл тоттылар ике геолог. Менә шушы кибеттә н башына шә л бө ркә неп, карашын аска тө шереп килеп чыккан кызны таныды да инде егет. Бу ул! Таный ич ул аны! Ничек танымасын ди! Нинди озак кү зә ткә н иде бит ул аны.